رصد فناوری

دنیای فناوری امروزه چنان در حال تغییر است که اطلاع از این تغییرها، هماهنگی و پاسخ مناسب و به موقع به آن ها، یکی از مهم ترین دغدغه های سازمان های مختلف شده است. در راستای حل این چالش، سازمان ها نیازمند دیدبانی و رصد تحول های فناورانه و اقدام مقتضی برای مواجهه با این تحول ها هستند. از این رو، هدف این پژوهش، ارایه الگوی عمومی دیدبانی شامل فرایند (گام ها) و ساختار (عناصر، اجزاء و روابط بین  آن ها) است. در این راستا، پس از بررسی الگو های مختلف پویش، آگاهی، رصد و دیدبانی فناوری، با تلفیق الگو های موجود، به روش فرا ترکیب، الگوی عمومی دیدبانی فناوری مشتمل بر عناصر، روابط و فرایندهای اصلی طراحی گردید. در واقع، از آن جا که الگو های موجود مرتبط با موضوع اطلاع از تحول های فناورانه، هر یک به جنبه ای از بحث مورد  نظر پرداخته اند، ارزش افزوده ی این تحقیق، بهره گیری از نقاط قوت هر الگو و ارایه ی چارچوب اولیه ای به نسبت کامل با لحاظ تمام عناصر، روابط و گام ها است. از جمله نقاط قوت این الگو اولیه می توان به تقسیم فرایند دیدبانی به سه مرحله ی پیشین، اصلی و پسین و تعیین عناصر، اهداف، زیر ساخت های اصلی دیدبانی اشاره کرد.

پارک علم و فناوری یزد در جهت ایجاد، رشد و بقا شرکت های فناور بعنوان رسالت اصلی خود، همیشه بدنبال بهبود سیستم ها و ساختارهای خود بوده است. در این میان، یکی از ضرورت های پارک بهبود مکانیزم پذیرش، خروج و کمک به توسعه فناوری شرکت های فناور می باشد که این ضرورت با توجه به سرعت فزاینده تغییرات فناوری در جهان و فاصله فناوری شرکت های فناور مستقر در پارک یزد با آن دارای اهمیت بیش از پیش شده است. در این راستا پارک یزد بدنبال بررسی ساختار حاکم بر تغییرات سطح فناوری شرکت های فناور در جهت تعیین اثرگذاری آن و تحقق بهبود سیستمی است. لذا این مقاله با هدف درک پویایی تغییرات سطح فناوری شرکت های فناور در پارک علم و فناوری یزد تدوین شده است. بررسی این پویایی با استفاده از رویکرد پویایی شناسی سیستم ها انجام شده که شبیه سازی مدل نشان داد که رصد فناوری به تنهایی نه تنها شکاف فناوری را کاهش نمی دهد که با افزایش نرخ خروج شرکت ها، سبب افزایش شکاف می گردد. همچنین مدل نشان داد که وجود ارتباطات بین المللی قوی به همراه رصد فناوری، شکاف فناوری را از طریق نوآوری بنیادین کاهش می دهد.

در چشم انداز معاصر صنایع فناوری محور، ادغام هوش مصنوعی در رصد فناوری برای تقویت نوآوری و حفظ رقابت ضروری است. هدف این پژوهش، توسعه چارچوبی برای رصد فناوری مبتنی بر هوش مصنوعی با تمرکز بر شرکت های فناوری محور است. این پژوهش با رویکرد کیفی به گردآوری داده ها از طریق روش فراترکیب سندلوسکی و بارسو پرداخت. این روش با بررسی نظام مند 28 مقاله مرتبط با هدف پژوهش از بین 253 مقاله اولیه انجام شد. مقاله های نهایی براساس معیارهای ورود به مطالعه انتخاب شدند. روایی پژوهش برطبق معیارها، برگزاری جلسات با اعضای تیم پژوهش، استفاده از کارشناس و ممیزی کل فرایند برای اجماع نظری تأیید شد و پایایی نیز از طریق برنامه مهارت های ارزیابی انتقادی مشخص شد. چارچوب رصد فناوری مبتنی بر هوش مصنوعی در شرکت های فناوری محوردر پنج بعد ترسیم شده است: ابزارهای رصد فناوری، چرخه عمر فناوری، محیط شرکت، رویکرد شرکت در مواجهه با محیط، و ظرفیت جذب شرکت. یافته ها بر نقش محوری ابزارهای رصد فناوری مبتنی بر هوش مصنوعی تأکید می کنند، پویایی های ظریف چرخه عمر فناوری را روشن می کنند، جنبه های چندوجهی محیط شرکت را آشکار می سازند، رویکردهای استراتژیک در مواجهه با چشم انداز فناوری درحال تحول را ترسیم می کنند، و بر ضرورت ظرفیت جذب برای استفاده موثر از فناوری های هوش مصنوعی تأکید می کنند. این پژوهش با ارائه بینش های عملی و راهنمایی استراتژیک، شرکت های فناوری محور را با پایه ای قوی برای پیمایش در تقاطع پیچیده هوش مصنوعی و رصد فناوری مجهز می کند، درنتیجه رشد پایدار، افزایش مزیت رقابتی و نوآوری پایدار را تسریع می کند.