اسمای الاهی

«کل شیء فیه کل شیء» یا «کل شیء فی کل شیء» به عنوان اصلی کلی از جانب ابن عربی مطرح شده و از سوی شارحان وی پذیرفته شده است. این اصل که از دو جنبه وجودی و شهودی در میراث عرفانی ابن عربی تبیین و توجیه شده است، در آثار عرفانی امام خمینی به صورت مستقیم جلوه نداشته و بدان تصریح نشده است. در این پژوهش با تبیین سه مسئله نفس رحمانی _حضور آن در تمام اشیاء عالم و اندماج تمام اسماء و کثرات در آن_، اسماء الاهی _عینیت اسم و مسمی و حضور تمام اسماء در هر اسمی_ و تناظر انسان و عالم _مطابق بودن انسان با کل اشیاء عالم_، محمل اصل فوق و امکان پذیرش آن در عرفان امام خمینی با سه قرائت، تحلیل و توجیه شده است. بدین صورت که مصداق لفظ «شیء» که در این قاعده دو بار تکرار شده است، می تواند نفس رحمانی-کل تعینات هستی، اسما-اسما و انسان-عالم یا بالعکس باشد.

انسان شناسی از مهم ترین مباحث جهان بینی است. انسان کامل واسطه بین حق و خلق بوده و شناسای جهان، خدا و خود است. نظریه انسان کامل از اصلی ترین مباحث عرفانی است. هرچند محققان پیدایی این نظریه را به دوران قبل از ابن عربی مربوط دانسته اند، اما وی آن را همچون سایر موضوع های عرفان نظری تدوین کرد. امام صادق(ع)  شناخت ذات الاهی را میسر ندانسته، معرفت الاهی را از طریق اسمای خداوند ممکن می داند. از نظر ایشان، انسان کامل، که حضرت محمّد (ص)  و اولیای محمدیین هستند، جامع اسمای الاهی اند و خلقت جهان نیز به آنها اختصاص دارد. انسان کامل نزد ایشان صاحب مقام ولایت، و خلیفه خداوند بر روی زمین است. انسان کامل محل مشیت الاهی و حائز مقام انشاء و حجّت است. زمین هرگز از حجّت و ولی الاهی خالی نیست. روش بررسی مقاله تحلیل محتوا است.