موزه ملک

سکه سندی مکتوب و معتبر،کتابی کوچک و پرمحتواست که ضرورت شناخت و اهمیت آن از جهات مختلف حائز اهمیت است. علم سکه شناسی توانسته است، بزرگ ترین خدمت را در راستای روشن شدن تاریخ گذشته از خود نشان بدهد؛ سکه، در هر دوره، در درجه اول از اهمیت اقتصادی و سیاسی برخوردار بوده و در کنار آن، نماینده عادات، آداب، خط، زبان، هنر، مذهب، تمدن، پیشرفت و  انحطاط وضع اجتماعی است و در حقیقت، منبع اطلاعات صحیح و دقیقی است از دورانی که سکه ضرب شده است. موزه ملک، یکی از گنجینه های بزرگ و پرارزش به لحاظ سکه شناسی ایران باستان می باشد که سکه های اشکانی موجود آن جایگاه خاصی در این مجموعه دارند. هدف اصلی این تحقیق، شناسایی، گردآوری و تحلیل نقوش تزیینی روی سکه های دوره اشکانی موجود در موزه ملک می باشد. این تحقیق با این پرسش آغاز گردیده است: ارتباط ساختار تصویر و محتوای سکه های اشکانی موجود در موزه ملک با هنر و تاریخ زمان ضرب سکه ها چگونه است؟ روش تحقیق، تحلیلی– توصیفی است؛ به این منظور، بعد از بازدید از موزه ملک با استفاده از منابع کتابخانه ای به جمع آوری اطلاعات مربوطه پرداخته، سپس، به معرفی سکه های اشکانی موجود در این مجموعه پرداخته و آن ها را توصیف کرده و در انتها نیز با توجه به تجمیع داده های موردبحث به پرسش مطروحه -که در ابتدای امر پایه اصلی این تحقیق را شکل داده اند- پاسخ داده می شود. به عنوان نتیجه، می توان به این نکته اشاره کرد: اشکانیان به علت علاقه و احترام خاص به بنیان گذار سلسله، در مدت نزدیک به پنج قرن تصویر ارشک اول یا اشک یکم(حدود 248-2250 ق.م.) را بر پشت درهم ها حک می نمودند. روش گردآوری اطلاعات میدانی، استفاده از منابع مکتوب، کتاب خانه ای و هم چنین، شبکه جهانی اطلاع رسانی(اینترنت) بوده است.  

به کار بردن خط و عناصر نوشتاری در اشیائی نظیر سکه ها، سبب پیدایش انواع خطوط و تنوع و گوناگونی شیوه های نوشتاری و اَشکال حروف گردیده است. این پژوهش که با روش مطالعات توصیفی و اکتشافی صورت گرفته است، تنها به تحلیل و بررسی ویژگی های بصری خطوط سکه های دوره ایلخانی موزه ملک اختصاص دارد. سکه های مورد مطالعه از میان بیش از 400 سکه انتخاب شده اند؛ علت انتخاب آن ها خصوصیات متمایز خطوط و ویژگی های بصری درخورشان بوده است. نوشتار غالب بر روی سکه ها، خط عربی/فارسی به قلم کوفی به همراه عباراتی به خط و زبان مغولی است که البته در بعضی موارد از قلم نسخ مایه گرفته اند. از این رو شناخت و معرفی سبک های نوشتاری متنوع و ظرفیت های ذاتی و کم نظیر انواع خطوط کوفی به کار رفته بر روی سکه ها مهم ترین هدف این پژوهش بوده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که نمونه های خطوط کوفی و وجوه مختلف آن در عین شباهت به هم، از تنوع بسیار زیادی برخوردارند که این تنوع چشمگیر امکانات بسیاری را برای خلق آثار هنری در اختیار هنرمندان قرار می دهد. این مطالعه زمینه مناسبی را برای دستیابی به تنوع قلم های نوشتاری و نگاهی نو در طراحی حروف را در اختیار طراحان گرافیک معاصر ایران و علاقمندان به طراحی حروف و قلم فارسی قرار می دهد.