نهاده های دامی

وابستگی شدید به واردات گوشت قرمز و نهاده های دامی و کافی نبودن تولید داخلی آن ها، موجب شده تا هر گونه تغییر سیاست در واردات این محصولات، رفاه بسیاری از تولید کنندگان و مصرف کنندگان را تحت تأثیر قرار دهد. نظر به ارتباط تنگاتنگ واردات این محصولات با امنیت غذایی کشور و رفاه جامعه، شناخت مؤلفه های اثر گذار بر تقاضای واردات این محصولات برای سیاست گذاری مناسب در این بخش اهمیت ویژه ای دارد. در این بررسی عامل های مؤثر بر تقاضای واردات انواع گوشت (شامل گوشت گوساله، گوشت گوسفند و گوشت مرغ) و نهاده های دامی (شامل ذرت و کنجاله سویا) با استفاده از الگوی تجارت جانشین ناقص بررسی شده است. پس از انجام آزمون های آماری، تابع های تقاضای واردات محصولات مورد نظر به روش سامانه معادله های همزمان برآورد شد. متغیرهای مؤثر بر تقاضای واردات این محصولات شامل نرخ تعرفه، تولید ناخالص داخلی، نرخ مؤثر واقعی ارز، تولید داخلی و قیمت نسبی محصولات وارداتی می باشند. نتایج نشان داد که نرخ تعرفه تأثیر معنی دار و شایان توجهی بر تقاضای واردات گوشت گوساله، گوشت مرغ، ذرت دامی و کنجاله سویا دارد بنابراین استفاده از این ابزار برای کنترل واردات این محصولات بسیار اثر گذار می باشد در حالی که تغییرپذیری های نرخ تعرفه برای کنترل واردات گوشت گوسفند تأثیر چندانی ندارد. همچنین مشخص شد که تقاضای واردات نهاده های دامی مورد بررسی نسبت به تغییرپذیری های نرخ مؤثر واقعی ارز کشش پذیری بالایی دارند بنابراین بایستی با اتخاذ سیاست های مناسب، از افزایش غیرمنطقی نرخ ارز و همچنین نوسان های شدید آن جلوگیری شود.

کاهش ظرفیت های منابع آب کشور برای افزایش تولید داخلی و ناکارآمدی شبکه جهانی تجارت و تحریم های اقتصادی موجب شده است که به کشاورزی فراسرزمینی برای تولید محصولات اساسی مانند دانه های روغنی و نهاده های دامی به عنوان یکی از مسیرهای تأمین نیاز بازار داخلی با هدف ارتقای امنیت غذایی توجه ویژه ای شود. تحلیل مؤلفه های تولید و تجارت محصولات ذرت، سویا، کلزا و آفتاب گردان نشان داد که وابستگی ایران به واردات ذرت و سویا برای تأمین نیاز بازار داخلی به شدت افزایش یافته است. همچنین به دلیل شدت تحریم های اقتصادی در سال های اخیر، افزایش ارزش ریالی واردات هر تن از محصولات ذرت، سویا، کلزا و آفتاب گردان بیش از 400 درصد بوده است. از این رو برای ارائه الگوی پویای سرمایه گذاری در کشت فراسرزمینی در راستای دستیابی به هدف برد برد راهبردهای: 1) انتخاب کشور میزبان بر اساس مؤلفه هایی مانند منابع طبیعی غنی، ظرفیت نیروی انسانی، زیرساخت ها، موقعیت جغرافیایی و قرابت های فرهنگی و سیاسی، 2) اتخاذ سیاست های حمایتی پویا برای ترغیب فعالان بخش کشاورزی، 3) ایجاد پایگاه اطلاعات جامع و پویا، 4) تعهد به نیازهای جوامع محلی کشور میزبان مانند اشتغال و معیشت، 5) ارائه الگوهای تجارت عادلانه و فراگیر متناسب با ظرفیت ها و قوانین محلی و 6) حفاظت از منابع طبیعی و محیط زیست کشور میزبان ارایه می شود.