مطالب مرتبط با کلیدواژه

خودای نامگ


۱.

خودای نامگ در بندهشن (گزارش تاریخ ساسانیان در بندهشن)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: تاریخ ساسانیان خودای نامگ ایرانشهر زردشتیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۰ تعداد دانلود : ۲۰۷۹
متن های زردشتی فارسی میانه که پس از واژگونی شاهنشاهی ساسانیان و در سدة سوم هجری/ نهم میلادی، بر بنیاد ترجمه ها و تفسیرهای اوستای روزگار ساسانیان تدوین و گردآوری شده اند، برای شناخت دین، فرهنگ و تاریخ ساسانیان اهمیت چشمگیری دارند. یکی از این متن ها، کتاب بُنْدَهِشنْ (= آفرینش آغازین/ آفرینش بنیادین) است که گنجینه ای از دانش و آگاهیهای زردشتی است و بسیاری از اسطوره ها و افسانه های کهن ایرانی را از نابودی دور نگاه داشته است. احتمالاً گردآوری و تألیف اولیة این کتاب در پایان دورة ساسانیان انجام شده بود، امّا مدوِّنِ نهایی بندهشن در سدة سوم هجری، با بهره گیری از منابع گوناگون دینی و تاریخی آگاهیهای دیگری به این کتاب افزوده است. در فصل 33 بندهشن به نام «دربارة گزندی که هزاره هزاره به ایرانشهر آمد،» چکیده ای از تاریخ ایرانیان از آغاز آفرینش تا آمدن تازیان به ایرانشهر و مرگ یزدگرد سوم آمده است و آنگاه بر بنیاد پیشگویی های زردشتیان، سرنوشت آیندة ایرانشهر تا پیدایی سوشیانس گزارش شده است. آگاهیهای درست این فصل دربارة کوشش اردشیر بابکان برای نابودی کَذَگْ خُوَتایان (= ملوک الطوایف) و آراستن دوبارة دین زردشتی؛ جنگ های شاپور دوّم با تازیان؛ خشکسالی هفت سالة دورة پیروز و تاخت و تازهای هپتالیان؛ پیدایی مزدک در دورة قباد و نابودی او با پایمردی خسرو انوشیروان و نبرد او با هون ها، و سپس آمدن تازیان به ایرانشهر در دورة یزدگرد سوم تا مرگ او، همگی بر بنیاد خودای نامگ (تاریخ ملّی ایرانیان) نگاشته شده اند، و ازاین رو باید بندهشن را چنان منبعی سودمند برای مطالعة تاریخ ساسانیان نگریست.