ادراک محیط یادگیری

پژوهش حاضر با هدف شناخت رابطه ساختاری ادراک محیط یادگیری بر فرسودگی تحصیلی از طریق نقش واسطه ای ذهن آگاهی انجام شد. 305 دانش آموز دختر مقطع متوسطه دبیرستان های شهر یاسوج در سال تحصیلی93-92 با روش نمونه برداری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند و به پرسشنامه ادراک محیط یادگیری سوئینی و دیگران (1994)، مقیاس ذهن آگاهی تورنتو (2006)، پرسشنامه فرسودگی تحصیلی برسو و دیگران (2007) پاسخ دادند. نتایج تحلیل مسیر از نوع مدل یابی معادلات ساختاری نشان دادند مدل پیشنهادی با داده های این پژوهش برازش مناسبی دارد و اثر مستقیم ادراک محیط یادگیری بر فرسودگی تحصیلی، ذهن آگاهی بر فرسودگی تحصیلی و ادراک محیط یادگیری بر ذهن آگاهی تایید شد. همچنین مدل نشان داد ادراک محیط یادگیری با واسطه ذهن آگاهی بر فرسودگی تحصیلی اثر اندکی دارد. این نتایج بیانگر آن است که ادراک محیط یادگیری به صورت درگیر بودن دانش آموز در امر یادگیری، داشتن حس مالکیت در بحث کلاسی و انجام تکالیف به صورت مؤثر، می تواند منجر به ارتقای فرایندهای فراشناختی و حضور آگاهانه ذهن دانش آموز شود. امری که به نوبه خود با تجهیز دانش آموز به افزایش ظرفیت توجه و انعطاف پذیری و پذیرش خود، مانع فرسودگی تحصیلی می شود.

هدف از پژوهش حاضر ساخت و اعتباریابی پرسشنامه ای برای سنجش ادراک دانش آموزان از محیط های سازنده گرای اجتماعی بود. روش پژوهش آزمون سازی است. ابتدا مؤلفه های محیط شناسایی و گویه های مقیاس تدوین شد. سپس نمونه ای شامل 374 دانش آموز دبیرستانی در رشته ریاضی و فیزیک (196 پسر و 178 دختر) با روش نمونه گیری سهمیه ای از بین دبیرستان های شهر مشهد انتخاب شدند و با پرسشنامه مذکور، مورد آزمون قرار گرفتند. روایی پرسشنامه به شیوه های محتوایی و از نوع داوری تخصصی، تحلیل عاملی اکتشافی و پایایی به شیوه همسانی درونی و آزمون مجدد محاسبه شد. ضریب آلفای کرونباخ برای کل پرسشنامه 94/0 و برای مؤلفه ها بین 57/0 تا 88/0 بود وضریب پایایی آزمون مجدد برای کل پرسشنامه 90/0 و برای زیر مؤلفه های آن بین 54/0 تا 77/0 محاسبه شد که حاکی از پایایی و همسانی درونی مناسب برای این پرسشنامه است. یافته های حاصل از تحلیل مؤلفه های اصلی با استفاده از چرخش واریماکس نشان داد که این پرسشنامه از هشت عامل تشکیل شده است که شامل «دادن تملک فرایند یادگیری به فراگیر»، «تشویق کار گروهی و تبادل اندیشه بین افراد»، «یادگیری اصیل»، «تأکید بر آموخته های پیشین»، «توجه به دیدگاه های مختلف»، «مسئله محوری»، «خودارزیابی»، «نقش تسهیل گری معلم» است. 45 سؤال پرسشنامه بار عاملی مناسبی در هشت مؤلفه داشت. بنابراین، با توجه به ویژگی های روان سنجی مطلوب، پرسشنامه ادراک محیط یادگیری مبتنی بر سازنده گرایی اجتماعی می تواند در پژوهش های مربوط به ادراک محیط یادگیری به کار رود.