شوشان

دﺷﺖ ﺷﻮﺷﺎن در شمال اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن، از دیﺮﺑﺎز ﻣکﺎن اوﻟیﻦ و پردامنه ترین پژوهش های باستان شناختی در ایﺮان ﺑﻮده کﻪ ﺑﺎ ﻣﺤﻮریﺖ ﺷﻮش، ﺑﻨیﺎدﻫﺎی ﻧﺨﺴﺘیﻦ ﭼﺎرﭼﻮب ﺗﻮاﻟی ﻓﺮﻫﻨﮕی از دوره های پیش ازتاریخ را در ﺟﻨﻮب ﻏﺮب ایﺮان ﻣﻄﺮح ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ. بر اساس بررسی ها و کاوش های دامنه دار در ﺧﻮزﺳﺘﺎن، محوطه هایی ﮔﺴﺘﺮده ﺑﺎ ﺗﻮاﻟی زﻣﺎﻧی طولانی مدت ﺷﻨﺎﺳﺎیی ﺷﺪه کﻪ به نوعی ﻧﻈﺎم ﺳکﻮﻧﺘی دوره های ﻣﺨﺘﻠﻒ زﻧﺪﮔی در ایﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ را روﺷﻦ می سازند. در شوش طی یک صد سال کاوش، نشانه هایی از استقرار و سکونت جوامع شناسایی شده که ثابت می کند از اواسط هزاره پنجم (ق.م) آغاز شده و به طور متوالی تا سده هفتم هجری ادامه داشته است. اما برای مدتی استقرارها تضعیف شده و یا از بین رفته اند که با حضور باستان شناسان خارجی و شروع کاوش های باستان شناسی توجه به این منطقه بیشتر شده، درنتیجه آن به تدریج در شهر شوش و در سطح این دشت زندگی دوباره جریان یافته، استقرارهای انسانی شکل گرفتند. به طورمعمول، دلایل انسانی و طبیعی از علل تضعیف استقرارها در هر نقطه ای می توانند باشند. حال این سؤال مطرح است که کدام یک در تضعیف استقرارهای دشت شوشان غربی و وقفه ایجادشده نقش مهم تری داشته اند؟ به طور کل هدف از انجام این پژوهش، بررسی نقش عامل تأثیرگذار بر استقرار سکونتگاه هاست. دشت شوشان به عنوان یکی از مهم ترین خاستگاه های بشری در خاورمیانه از اهمیت فراوانی برای علاقه مندان به علوم طبیعی و باستانی برخوردار است. بنابراین مطالعات زمین باستان شناسی که ترکیبی از دو علم ژﺋﻮﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژی و باستان شناسی است می تواند برای درک شرایط طبیعی و زیستگاه های اﻧﺴﺎﻧﯽ ﮔﺎﻣﯽ مؤثر در جهت شفاف تر ﺷﺪن ﺗﺎرﯾﺦ تمدن در این منطقه و ایران باشد. روش های استفاده شده در این تحقیق کاربرد تصاویر ماهواره ای کرونا، بازدیدهای میدانی و آزمایش سن یابی به روش لومینسانس نوری بوده است که نتایج به دست آمده نشان داد پایین رفتن بستر رودخانه دز یا کاهش ارتفاع سطح آن در اثر فرایند کاوش توسط جریان آب، موجب قطع ارتباط آب رودخانه با کانال های دشت شوشان غربی شده درنتیجه به دلیل اهمیت حیاتی آب در کنار استقرارها، عامل طبیعی مهم ترین دلیل تضعیف استقرارها و مهاجرت ساکنین به دشت های مجاور شناخته شده است.