ادامه تحصیل

مقاله حاضر به دنبال بررسی عوامل و پیامدهای جامعه شناختی تقاضای اجتماعی برای ادامه تحصیل در دوره دکتری در دهه اخیر در ایران بود. روش به کار گرفته شده کیفی و در چارچوب پدیدارشناسی بود. ابتدا با روش اسنادی، پیشینه تجربی و نظری پژوهش بررسی و عوامل و پیامدهای جامعه شناختی تقاضای اجتماعی برای ادامه تحصیل در مقاطع تحصیلات تکمیلی مرور شد، سپس این عوامل و پیامدها در مصاحبه ای به روش گروه متمرکز با 10 تن از صاحب نظران و مسئولین آموزش عالی، مورد پرسش قرار گرفت. درنهایت یافته های پژوهش در دو بخش عوامل و پیامدهای جامعه شناختی تقاضای اجتماعی برای ادامه تحصیل در دوره دکتری استخراج گردید. عوامل تقاضای اجتماعی به طورکلی عبارت شدند از: «عوامل فردی- خانوادگی» و «عوامل محیطی». عوامل خانوادگی شامل آداب ورسوم و خلقیات شد و عوامل فردی عبارت شدند از ارزشِ تعلق، ارزشِ ذاتی، ارزشِ کارکردی و ارزشِ مبادله ای قائل شدن برای تحصیل در دوره دکتری. عوامل محیطی نیز شامل عوامل تاریخی، عوامل نهادی، عوامل اقتصادی و عوامل اجتماعی- فرهنگی شد. پیامدهایِ این پدیده که در دو دسته مثبت و منفی قرار داده شد نیز شامل پیامدهای علمی- آموزشی، پیامدهای اجتماعی- فرهنگی و پیامدهای اقتصادی شدند. در پایان نیز با توجه به عوامل استخراج شده پیشنهادهایی جهت حل مسئله افزایش تقاضای اجتماعی آموزش عالی در دوره تحصیلات تکمیلی ارائه گردید.

هدف اصلی از انجام این تحقیق بررسی تاثیر ادامه تحصیل بر موفقیت شغلی ادراک شده و عملکرد شغلی و همچنین، شناسایی مزیت ها و موانع ادامه تحصیل کارکنان است. پژوهش حاضر، کاربردی و با رویکرد آمیخته است؛ برای جمع آوری داده ها در بخش کمی از دو پرسشنامه استاندارد و در بخش کیفی از رویکرد تحلیل محتوا برای تحلیل داده ها استفاده شده است. مدل مفهومی تحقیق در شرکت پالایش گاز سرخون و قشم با استفاده از روش معادلات ساختاری مورد آزمون قرار گرفته است. نتایج حاکی از این است که در فرضیه اول رابطه مثبت و معنادار ادامه تحصیل با موفقیت شغلی ادراک شده و همچنین، در فرضیه دوم رابطه مثبت و معنادار آن با عملکرد شغلی تایید گردید. بر اساس مدل مفهومی، نقش میانجی موفقیت شغلی ادراک شده نیز تأیید گردید. در بخش کیفی نیز نتایج به دست آمده نشان داد که نگرش سیستمی، توسعه شغلی، نوآوری و ابداع از جمله مزایای ادامه تحصیل است و افزایش استرس و فشار شغلی، بی کفایتی علمی و کاهش مشارکت گروهی از جمله چالش های ادامه تحصیل می باشد.

چالش های متعددی بر سر راه توسعه حرفه ای معلمان وجود دارد. هدف پژوهش حاضر مطالعه تجارب ادامه تحصیل، از دیدگاه معلمان و اساتید همدان بود. این پژوهش با رویکردی تفسیری و به روش پدیدار نگاری انجام گرفت. در این تحقیق 39 نفر در مصاحبه نیمه ساختمند به عنوان نمونه مشارکت کردند. نتایج به دست آمده از تحلیل ها نشان داد که مؤلفه هایی مانند خستگی جسمی و روحی، پایین آمدن کیفیت و توان تدریس و تحصیل عدم حضور در کلاس، انجام ندادن پایان نامه و تحقیقات علمی، اخراج از دانشگاه، کم کاری، عدم هماهنگی با اداره آموزش و پرورش، پایین آمدن کیفیت تدریس از سوی مصاحبه شوندگان قابل احصا است. با اتخاذ تصمیماتی همچون ایجاد دانشگاه فرهنگیان و دانشگاه های مجازی و آنلاین که نیازمند حضور فیزیکی در مکان خاصی نیست، ممکن است بسیاری از این موانع سر راه توسعه حرفه ای معلمان هموار شود.

این پژوهش با هدف ارزیابی کارایی بیرونی دانشگاه قم بر اساس دو شاخص وضعیت اشتغال و ادامه تحصیل انجام گرفت. روش پژوهش، توصیفی از نوع پیگیری و رویکرد آن کاربردی است. جامعه پژوهش فارغ التحصیلان دوره کارشناسی دانشگاه قم طی سال های 1391 تا 1393 به تعداد 3056 نفر بود که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب با حجم طبقات، 249 نفر از آنها به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته بود که روایی ابزار پیش از اجرا مورد تأیید متخصصان قرار گرفته است. پایایی ابزار نیز به روش آلفای کرونباخ 89/0 برآورد شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آزمون مجذور کای استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که نرخ اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاه قم 3/25 درصد و نرخ اشتغال پسران به طور معنی دار بیشتر از دختران است (01/0p <). نرخ اشتغال مرتبط فارغ التحصیلان دانشگاه قم حدود 70 درصد است. نرخ پذیرفته شدن فارغ التحصیلان دانشگاه قم در مراکز آموزش عالی حدود 80 درصد است. نرخ پذیرش در دوره کارشناسی ارشد 90 درصد و در دوره دکتری 10 درصد است. بین نرخ های ذکر شده با دانشکده و جنس در بقیه موارد ارتباط معنی دار وجود ندارد (05/0P>). درمجموع هرچند نرخ پذیرفته شدن فارغ التحصیلان و نرخ ادامه تحصیل وضعیت مناسبی داشت اما نرخ اشتغال وضعیت مناسبی ندارد و کارایی بیرونی مطلوب نیست. اتخاذ تصمیم های مناسب همچون بازنگری در رشته ها و غنی سازی آنها و بازنگری در جذب رشته های مختلف به منظور کاهش بیکاری ضروری است.