همزیستی صنعتی

سرعت رقابت پذیری و نوآوری سازمانی بخصوص در مجموعه عملکردهای توسعه دهنده درجه پایداری شرکت ها و نیز فشار محیطی بر روی شرکت های تولیدی به منظور پیش بینی مزایای اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی فرآیندها و محصولاتشان، در دهه های اخیر افزایش چشمگیر و فراوانی داشته است. این وضعیت، شرکت های تولیدی سراسر جهان را به چالشی جدید کشیده است تا با توسعه و اجرای شیوه ها و ابزار تولید پایدار جایگاه رقابتی شان را در بازار حفظ کنند و پیشرفت پایدار را که هم زمان موضوعات اجتماعی، اقتصادی و محیطی را در فرآیند پیشرفت نشانه می گیرند، دنبال نمایند. این پژوهش بر پایداری کسب وکار با رویکرد نوینی از همزیستی صنعتی تمرکز داشته و سعی نمود ضمن شناسایی ابعاد تولید پایدار از دیدگاه مدیران شرکت های تولیدی صنعتی موفق در استان سمنان، اقدام به طراحی مدلی از تولید پایدار نماید. بدین منظور با استفاده از ابزار مصاحبه و با تکیه بر فن شبکه خزانه و پیمودن گام های آن با مدیران 33 شرکت با حداقل فعالیت پیوسته 5 ساله و موفق در سطح استان، مصاحبه و نسبت به ایجاد 33 شبکه خزانه شخصی منفرد و درمجموع 175 سازه شخصی اولیه تولید پایدار اقدام شد، که درنهایت با واکاوی و تحلیل این سازه ها، شبکه جمعی تولید پایدار مشتمل بر 87 سازه ثانویه در 11 بخش ترسیم و بر اساس تحلیل خوشه ای با نرم افزار SPSS مورد تحلیل و طبقه بندی قرار گرفت و مدلی از تولید پایدار با 11 رکن اصلی و 87 سازه در 4 بخش و ارائه 4 استراتژی تولید یعنی تولید اقتصادی، تولید ناب، تولید سبز و تولید پایدار، صورت گرفت.

شهرک های صنعتی با وجود دستاوردهای خود، تأثیرات مخربی بر محیط زیست داشته اند و گاهی به موضوعات مرتبط با رفاه اجتماعی توجه نکرده اند؛ بنابراین، طراحی آنها باید متناسب با اهداف توسعه پایدار و اصول اکولوژیک بهبود یابد. یکی از اقدامات مؤثر در این زمینه، پیاده سازی شبکه های همزیستی صنعتی است. شبکه های همزیستی، مجموعه ای از صنایع است که با هدف اشتراک گذاری ضایعات هر صنعت به عنوان ماده اولیه صنعت دیگر در کنار هم قرار گرفته است و امکان تبادل انرژی و مواد را فراهم می آورد. در این پژوهش، یک مدل برنامه ریزی عدد صحیح مختلط دوهدفه برای بهینه سازی شبکه های همزیستی ارائه شده است که به طور هم زمان، انتقال ضایعات و مواد اولیه جامد، مایع و گاز را فراهم می کند. هدف اول، حداقل سازی هزینه های اقتصادی اجرای شبکه و صنایع مشترک در آن و هدف دوم، حداکثرسازی رفاه اجتماعی را فراهم می آورد. بعد محیط زیستی با محدودیت های مدل کنترل می شود. برای اعتبارسنجی مدل پیشنهادی، به پیاده سازی آن بر یکی از شهرک های صنعتی استان البرز اقدام شده است. برای حل مدل از روش اپسیلون محدودیت استفاده شده است که نتایج خروجی نشان می دهد، حجم ضایعات بدون استفاده و هزینه های صنایع در شرایط همزیستی نسبت به پیش از آن کاهش یافته است. همچنین، ایجاد 23 فرصت شغلی ازجمله مزایای بهبود سطح اجتماعی است.