ستاد مرکزی

امروزه بنگاه های مادر نقش بسزایی در اقتصاد کشورها ایفا می نمایند. یکی از ویژگی های متمایز این نوع از سازمان ها، سبدی از کسب وکارها متنوع است که توسط ستاد مرکزی هدایت، هماهنگ و مدیریت می شوند. هدف غایی هر ستاد مرکزی ای باید خلق ارزش در کسب وکارهای زیرمجموعه باشد. حال پرسش اساسی این است که ستاد مرکزی برای خلق ارزش چه نقش هایی را ایفا و چه مداخلاتی را باید در کسب وکارهای تابعه به انجام رساند. هدف از تحقیق حاضر، تعیین و شناسایی مداخلات و نقش های ستاد مرکزی در کسب وکارهای تابعه و عوامل موقعیتی تاثیرگذار بر آن ها می باشد. روش در این تحقیق مرور نظام مند میباشد که بر این اساس 31 مقاله مربوط به بنگاه مادر از میان آثار انتشاریافته در بین سال های 1962 الی 2017 از دو پایگاه داده EBSCO و Web of Sience استخراج شده و پس از طی کردن فرآیند غربال گری با استفاده از روش کدگذاری رسمی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفتند. بررسی مقالات مربوطه علاوه بر آن که 3 نقش و 23 مداخله اصلی برای ستادهای مرکزی تعیین نمود، 2 گروه از عوامل موقعیتی تاثیر گذار بر نحوه ایفای نقش ها و انجام مداخلات ستاد مرکزی شامل «ویژگی کسب وکار» و «ویژگی ستادمرکزی» را مشخص نمود. در بین نقش هایی که ستاد مرکزی در قبال کسب وکارهای تابعه ایفا می نماید، تمامی آن ها در راستای خلق ارزش نمی باشد و گاهی اوقات مداخلات آن ها تنها جلوی تخریب ارزش را می گیرند (نقش پیشگیرنده یا حداقلی) و در برخی از موارد ستاد مرکزی عامل «تخریب ارزش» در واحدهای کسب وکار می شود.

هدف: امروزه در ایران به علت رواج سرمایه گذاری های نهادی با استفاده از اهرم شرکت های هلدینگی، اهمیت بنگاه های مادر دوچندان شده است. یکی از ویژگی های متمایز این نوع از سازمان ها، سبدی از کسب وکارهای متنوع است که توسط ستاد مرکزی مدیریت می شوند. پرسش اساسی این است که ستاد مرکزی برای موفقیت کل شرکت باید چه نقش هایی را ایفاء نماید. لذا، هدف از پژوهش حاضر، تبیین مداخلات و نقش های ستاد مرکزی بنگاه های مادر ایرانی در کسب وکارهای تابعه می باشد. روش: روش در این پژوهش مطالعه موردی چندگانه می باشد. موردهای تحت مطالعه در این پژوهش به صورت هدفمند انتخاب شدند و شامل دو ستاد مرکزی در بنگاه های مادر وابسته به یکی از نهادهای حاکمیتی دارای فعالیت های اقتصادی می باشند. در این پژوهش از منابع داده های مختلفی از قبیل اسناد بایگانی، مستندات، مشاهده مشارکتی و مصاحبه با 15 مدیر ارشد در ستاد مرکزی استفاده شده است و داده ها با استفاده از روش تحلیل محتوا تحلیل شدند. یافته ها: یافته های پژوهش، وجود 4 نقش در قالب 22 مداخله و بیش از 55 فعالیت را برای بنگاه های مادر ایرانی نشان داد. این نقش ها شامل «پیشگیری کننده از زیان»، «مدیر کسب وکارها»، «خلق کننده ارزش» و «تخریب کننده ارزش» می باشند. از نوآوری های این پژوهش می توان به تبیین فعالیت های «قدرت چانه زنی بنگاه مادر با نهادهای دولتی» ذیل مداخله «دارایی های بنگاه» و همچنین «اعمال سیاست ها و قوانین مخرب و محدودکننده» و «فشار به کسب وکارها برای اخذ نقدینگی» ذیل مداخله «مداخله های مخرب و اعمال محدودیت ها» اشاره نمود. نتیجه گیری: تمامی نقش های ستاد مرکزی منجر به خلق ارزش نمی شوند و گاهی اوقات مداخلات آن ها تنها جلوی تخریب ارزش را می گیرند (نقش پیشگیرنده) و برخی موارد ستاد مرکزی عامل «تخریب ارزش» در واحدهای کسب وکار می شود که عمده دلیل آن عدم شناخت کافی ستاد مرکزی از عوامل موقعیتی کسب وکارهای تابعه می باشد به گونه ای که اگر هر یک از فعالیت های خلق ارزش به درستی صورت نگیرد منجر به تخریب ارزش خواهد شد.