مطالب مرتبط با کلیدواژه

بنی هاشم


۱.

طلقاء و نقش آنان در تاریخ اسلام(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: بنی امیه خلفای راشدین پیامبراسلام(ص) بنی هاشم طلقاء خلفای اموی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۹۱ تعداد دانلود : ۲۱۳۷
ریشه ی اختلاف و دشمنی میان بنی امیه و بنی هاشم را در قرن ها پیش از ظهور اسلام، در شبه جزیره عربستان، باید جستجو کرد. گر چه این طوایف هر دو از اعراب مستعربه در برابر اعراب عاربه بوده و نسب آنان به عدنان، از فرزندان اسماعیل بن ابراهیم می رسید و به همین سبب به اعراب عدنانی هم معروف شده اند، لکن منشأ اصلی اختلاف این دو طایفه معروف اعراب عدنانی را، دوره حیات قصی بن کلاب، از اجداد آنان، باید دانست. در عین حال، در دوره های بعد، به ویژه دوره ی حیات فرزندان عبدمناف، یعنی هاشم و عبدشمس، اختلافات آنان، وارد مرحله تازه ای شد و از شدت بیشتری برخوردار گردید، و به همین سبب، جانشینان آن دو نیز در مقاطع مختلف تاریخی، در مقابل هم قرار گرفتند. به طوری که عبدشمس با هاشم، امیه با عبدالمطلب، حرب با عبدالله، ابوسیفان با پیامبر (ص)، معاویه با امام علی (ع) و امام حسن (ع) و یزید با امام حسین (ع) به مقابله پرداختند.
۲.

جایگاه و نقش آل زبیر در تاریخ اسلام(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: بنی عباس عبدالله بن زبیر نشر حدیث بنی امیه بنی هاشم آل زبیر زبیربن عوام

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۲۵ تعداد دانلود : ۱۲۶۲
بررسی ویژگی های خاندان سرشناس و حدیث گرای بنی زبیر به پژوهشگران تاریخ و فقه، کمک می کند تا با چگونگی شکوفایی و افول این دودمان و نقش ایشان در جریان های تاریخی و فقهی آشنا شوند. آل زبیر از خاندان هایی بسیار مشهور در تاریخ اسلام هستند. ایشان فعالیت خود را با تلاش برای رسیدن به خلافت آغاز کردند و هم زمان به نشر احادیث پرداختند. بیشتر روایت های ایشان، تلاشی بود برای جلوه بخشی به این خاندان و موثر نشان دادن نقش زبیریان در تاریخ صدر اسلام. این پژوهش به بررسی ویژگی های خاندانی این تبار، فعالیت ها و روابط ایشان با علویان، امویان و عباسیان می پردازد.
۳.

آیا هاشمی در مستحقان خمس فقط منسوبین پدری هستند؟

کلیدواژه‌ها: خمس بنی هاشم فرزندان دختری و پسری فامیل و قبیله قول مشهور و اجماع

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۱۸ تعداد دانلود : ۵۵۵
به لحاظ این که در مصرف خمس درفقه شیعی، سه سهم ازشش سهمی که درآیه شریفه خمس آمده، مربوط به سادات مستحق و اصطلاحاً بنی هاشم است. سوال در این است که آیا به کسانی که مادر آنها سیده است، ولی پدر غیرسید، می توان به عنوان مستحق این سهم،خمس دارد؟ با توجه به این نکته که فرزندان دختری حقیقتاً فرزند محسوب می شوند و در سایر ابواب فقه هر جا موضوع ولد و فرزند باشد، مثل فرزندان پسری مشمول حکم خواهند بود.
۴.

نقش قبیله قریش در دورکردن حضرت علی(ع) از خلافت اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: خلافت امام علی (ع) مکه قریش بنی هاشم

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره اهل بیت(ع)
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام و عرب تاریخ خلفای نخستین
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ سیاسی مسلمین
  4. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه اندیشه و فقه سیاسی اندیشه سیاسی اسلام تاریخ سیاسی
تعداد بازدید : ۴۷۵۵ تعداد دانلود : ۱۷۳۰۹
قبیله قریش در آستانه ظهور اسلام مهم ترین قبیله عرب بود و درمیان سایر قبایل نفوذ داشت. این نفوذ بعد از ظهور اسلام هم ازبین نرفت و تأثیراتی بر جامعه اسلامی گذاشت. بااینکه رسول خدا(ص) و امیرالمومنین(ع) خود از بنی هاشم قریش بودند، ازدست قریش متنفذ اذیت و آزار بسیاری دیدند. افراد متنفذ طوایف مختلف قریش به جهت غرور و جایگاه مهمی که دربین اعراب داشتند و به علت انتظارات بالا و اینکه امام علی(ع) در دوران رسول الله(ص) قهرمانانشان را کشته بود و هم به این دلیل که امام(ع) آنان را با دیگران برابر می دید و برای آنان اعتباری بالاتر از دیگران قائل نبود، مدام علیه حضرت علی(ع) کارشکنی می کردند، تا آنجا که ابتدا از خلیفه شدن ایشان ممانعت کردند و پس از رسیدن آن بزرگوار به خلافت، به فکر تضعیف قدرتش بودند و بیشترین نقش را در این زمینه داشتند. در این مقاله، با روش تحلیلی ـ توصیفی، به این پرسش پاسخ داده شده است که قریشیان چه نقشی در دورکردن امام علی (ع) از خلافت اسلامی داشتند.
۵.

بررسی خوانش رهبری جامعه شیعی در عصر دعوت عباسی

کلیدواژه‌ها: رهبری اهل بیت خراسان بنی عباس بنی هاشم

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره کلیات مفهوم شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ ادیان
تعداد بازدید : ۱۱۹۰ تعداد دانلود : ۶۵۷
موروثی شدن حکومت توسط امویان و شهادت امام حسین(ع) عاملی برای افزایش فعالیت سیاسی قبیله بنی هاشم گشت؛ تا جایی که رهبران بنی هاشم، نماینده ی جبهه مخالف حکومت اموی به شمار می آمدند. در این میان خاندان عباسی که یکی از دو شاخه اصلی بنی هاشم به شمار می آمدند با استفاده از جایگاه اهل بیت(ع) و زمینه سازی قبلی علویان، بزرگترین قیام تاریخی علیه امویان را سازمان دادند و با توجه به آنکه بخش اصلی دعوت بنی عباس در منطقه ی خراسان و به طریق پنهانی و سازمانی انجام پذیرفت؛ این مقاله به بررسی سیر دعوت و چگونگی معرفی رهبر در جنبش عباسی، از طریق واکاوی گزارش-های تاریخی پیرامون دعوت عباسی پرداخته است.
۶.

عثمانیه و شیعه در دو قرن نخست هجری(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: شیعه علی (ع) عثمان بنی امیه بنی هاشم عثمانیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۰۱ تعداد دانلود : ۶۰۲
جریان های سیاسی عثمانیه و شیعه که پس از مرگ عثمان در سال 35 ﻫ شکل گرفتند در قرون نخستین اسلامی به عنوان افکار غالب و تأثیرگذار در جامعه اسلامی، ادامه حیات دادند. تقابل این دو جریان سیاسی که به تدریج به دو جریان اعتقادی تبدیل شدند، سبب شد تا این جریان ها از تغییرات یکدیگر متأثر شوند. از سوی دیگر ظهور نظریه ""تربیع"" در قرن دوم هجری و اوج گیری آن در قرن سوم هجری موجب گردید تا تفکر عثمانیه رو به افول رود و در برابر آن پیروان سیاسی تفکر شیعی رشد یافتند. این مقاله کوشیده است با استناد به منابع نزدیک به دو قرن نخست هجری، این تحول را با رویکردی تاریخی مورد بررسی قرار دهد.
۷.

بررسی جایگاه و نقش علی بن ابی طالب (ع) و زبیر بن عوام در تحولات عصر نبوی

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: غ‍زوات علی بن ابی طالب‏‫ ‏‫(ع) بنی هاشم آل زبیر حضرت محمد (ص) زبیر بن عوام

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ سیاسی مسلمین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ تشیع
تعداد بازدید : ۲۲۷۴ تعداد دانلود : ۱۷۲۱
علی بن ابی طالب (ع) و زبیر بن عوام دو تن از صحابه بزرگ و تأثیرگذار پیامبر (ص) در تحولات عصر نبوی بوده اند. فرزندان این دو صحابه بزرگ نیز به تبع پدرانشان مورد توجه مسلمین بودند و در تحولات سیاسی اسلام تأثیرات مهمی گذاشتند. با بررسی مناسبات و روابط فی مابین این دو صحابه و موضع گیری های آن ها در مقاطع مختلف تاریخی نسبت به هم می توان به بخشی از زوایای پنهان تاریخ اسلام در عصر نبوی دست یافت. علی (ع) و زبیربن عوام هر دو از سابقین و پیشگامان در گرایش به اسلام بودند. علی (ع) اولین ایمان آورنده به حضرت رسول اکرم و زبیر نیز اولین تصدیق کننده و ایمان آورنده از بنی اسد و خاندان زبیری به پیامبر اسلام بود. زبیر بن عوام از همان اوایل پیوستن به اسلام، به خاندان رسول اکرم و علی (ع) تمایل و گرایش داشت. سبب این ارتباط مادرش صفیه (دختر عبدالمطلب و عمه علی (ع) و پیامبر) بود. لذا از دوران کودکی با علاقه و محبت به بنی هاشم بزرگ شد و همین امر عامل آشنایی و گرایش زود هنگامش به اسلام و پیامبر گردید. زبیر نزدیکی خود را با بنی هاشم در دوره رسالت و عهد نبوی به سبب مقام و موقعیت معنوی که از آن برخوردار بود، حفظ کرد و دوشادوش علی (ع) در تمام غزوات علیه دشمنان اسلام و پیامبر شمشیر می زد تا جایی که از طرف پیامبر لقب حواری گرفت. این پژوهش برآن است با تکیه روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای به زوایای جایگاه علی (ع) و زبیر در عصر نبوی پرداخته و مناسبات آنها را با پیامبر (ص) روشن نماید.
۸.

زمینه ها و مراحل درگیری های نظامی قریش با پیامبر (ص) تا جنگ احزاب

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: قریش پیامبر (ص) جنگ احزاب بنی هاشم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۷ تعداد دانلود : ۲۱۱
این نوشتار در پی پاسخ به این سؤال می باشد که درگیری های نظامی قریش با پیامبر (ص) از مکه تا مدینه چه مراحلی را طی کرده است؟ بررسی درباره مناسبات قریش با پیامبر (ص)، غزوات پیامبر (ص)، توطئه های قریش، شرایط و زمینه های جنگ احزاب و پیامدهای این جنگ از ارکان اصلی تحقیق می باشند. تحلیل تاریخی این قسمت از سیره و تاریخ پیامبر (ص) باعث آگاهی از نحوه تعامل قریش با پیامبر (ص) و چالش های فراروی آنان در این زمینه خواهد شد. بر اساس یافته ها، اکثریت جنگ های قریش با پیامبر (ص) مقصود و مطلوب کلیه قریشیان نبوده و این بدان معنی است که قریش جهت آمادگی برای جنگ تمام عیار با پیامبر (ص) زمان زیادی نیاز داشت تا اینکه پس از پنج سال تمام شرایط و زمینه ها برای برپایی جنگ با پیامبر (ص) تحت عنوان «جنگ احزاب» فراهم شد. از آنجایی که قریش با تمام قوا این جنگ را برپا ساخته بود، شکست در آن به معنی از بین رفتن هیمنه آنان بوده که مقدمه ای برای فتح مکه توسط مسلمانان شد.
۹.

موضع بنی هاشم در حمایت از پیامبر (ص) با تکیه بر سیره ابن هشام

کلیدواژه‌ها: عبدالمطلب پیامبر اسلام ابوطالب علی بن ابی طالب بنی هاشم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۴ تعداد دانلود : ۱۶۷
دین مورد قبول نزد خداوند اسلام است همانطور که انبیای پیشین دین را تبلیغ کردند و به یک دین سفارش کردند و خداوند حامی آن دین بود با بعثت نبی خاتم دین اسلام جهانی شد و پیروی از آن برای همگان الزام آور، چون مایه سعادت و هدایت آنها بود پیامبر در سرزمینی به دنیا آمد که اعراب جاهلی به خونریزی و حمله به قبایل و شرک و بت پرستی و ازدواج ها و روابط جنسی غیر مشروع روی آورده بودند و در این بین یکتاپرستان موحدی که پیرو دین ابراهیم حنیف بودند وجود داشتند و به آن اعمال و سنتها پایبند بودند خاندان بنی هاشم ازجمله موحدان و پیروان دین ابراهیم حنیف که دارای شرافت و جایگاه بزرگ و سیرتی پاک بودند پیامبر برای ابلاغ دعوت خویش بسیار در تنگنا بود و تنها کسانی که در آن موقع از ایشان حمایت نمودند خاندان بنی هاشم بودند و خداوند آنان را به حمایت از پیامبر مأمور نمود که اگر نبودند مشرکین اسلام را در همان آغاز نابود می کردند.
۱۰.

بازکاوی نقش قبائل قریش در جهت کسب قدرت با تأکید بر جریانات فتح مکه تا سقیفه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: قریش خلافت پیامبر (ص) بنی هاشم سقیفه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۴ تعداد دانلود : ۱۹۱
قبایل قریش پس از فتح مکه و شکست در مقابل پیامبر(ص) به منظور بازیابی دوباره قدرت به تغییر رویکرد سیاسی دست زدند. این تغییر و تحول در نحوه عملکرد آنان در درون جامعه اسلامی بخصوص در بازه زمانی فتح مکه تا جریان سقیفه قابل بحث و بررسی است. این نوشتار عهده دار بررسی شرایط سیاسی قریش و اتفاقاتی است که در این برهه از تاریخ روی داده است. به رغم این که بحث از وقایع پس از رحلت پیامبر(ص) متاثر از پیش زمینه های فراوانی است که حتی شامل دوران پیش از بعثت نیز می باشد، این برهه از تاریخ که قریش به همراهی و تسلیم در مقابل پیامبر(ص) وادار شد، در تاریخ اسلام نقطه عطفی است که اتفاقات آن در سرنوشت امت اسلامی تاثیر مستقیم نهاد. واکاوی دقیق این بخش از تاریخ صدر اسلام آشکارکننده زوایای پنهان تلاش های گسترده و گروهی قریش برای کسب دوباره قدرت این بار در پوشش دین اسلام می باشد. روش این تحقیق که پس از بهره گیری از منابع کتابخانه ای به انجام رسیده، توصیفی-تحلیلی خواهد بود.
۱۱.

اخبار ابوصالح باذام درباره فضایل خراسان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ابوصالح باذام امّ هانی بنی هاشم فضایل خراسان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۲ تعداد دانلود : ۱۱۸
ابوصالح باذام ایرانی الاصل و از تابعینِ محدّث و مفسّر است. وی مولای امّ هانی دختر ابوطالب بود. او احادیث بسیاری از صحابه نقل کرده است. علما و محدّثان دیدگاه های متعارضی درباره صحّت یا ضعف احادیث او ابراز کرده اند. بخشی از احادیث او درباره فضایل خراسان است. پرسش اصلی مقاله این است که بررسی این احادیث چه نقشی در جرح و تعدیل شخصیت حدیثی وی دارد؟ این نوشتار با رویکرد تاریخی و به روش توصیفی-تحلیلی، پس از بیان زندگی ابوصالح باذام، مولای امّ هانی و مناسبات او با بنی هاشم تلاش کرد تا چگونگی بازتاب احادیث او درباره اخبار خراسان در متون تاریخی را بررسی کند. یافته های این پژوهش دیدگاه بسیاری از محدّثان، تراجم نگاران و طبقات نگاران درباره ضعف احادیث باذام و نگاه احتیاط آمیز نسبت به برخی منقولات او از جمله اخبار فضایل خراسان را تأیید می کند.
۱۲.

تأملی پیرامون صاحبان (مستحقین) خمس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : ۱۳۷ تعداد دانلود : ۱۲۱
معروف میان فقها این است که خمس به شش سهم تقسیم می شود سهمی از آن برای خدا و سهمی برای پیامبر (ص) و سهمی برای امام معصوم (ع ) و سهمی برای مساکین و سهمی برای ایتام و سهمی برای ابن السبیل از سادات و بنی هاشم است. دو قسمت از این فتوای مشهور در این مقاله به صورت اجتهادی مورد نقد و ارزیابی قرار گرفته است و در نهایت نظریه این مقاله این است که صاحب اصلی همه خمس امام و حاکم اسلامی است و آن سه گروه مصارف اند نه صاحبان سهام، از این گذشته سادات و هاشمی بودن این سه گروه الزامی و همیشگی نیست.
۱۳.

تحلیل فاصلۀ قدرت مبتنی بر نظریۀ ابعاد فرهنگی هافستِد و کاربست آن در اختلافات بنی هاشم و بنی امیه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: بنی هاشم امویان فاصله قدرت ثروت هافستد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۴ تعداد دانلود : ۹۵
 یکی از ابعاد پنهان اختلافات بنی هاشم و امویان، تفاوت نگرش این دو دودمان به جزئیات قدرت، ازجمله «فاصله قدرت» است. فاصله قدرت که بسیار مورد توجه انسان شناسان است، توزیع و انباشت قدرت سیاسی، روابط بین مردم و صاحبان قدرت را واکاوی می کند. نظریه ابعاد فرهنگی «هافستِد»، همین مؤلفه را یکی از شش محور تفاوت فرهنگی جوامع برشمرده است. مقاله حاضر با تأکید بر مسئله فاصله قدرت، گزاره های تاریخی از رفتار قدرتمندان دو خاندان قریش را بررسی می کند و تحلیلی را از نقش دیدگاه غالب در هریک از این دو دودمان در اختلافات آنان، ارائه می دهد. براساس این پژوهش، شوق به فره مند دیده شدن، تأکید بر نمایش قدرت، قوم گرایی، تلاش برای حفظ برتری اقتصادی، گشاده دستی های نامتعارف و هدفمند و نگاه بهره جویانه به دیگران واموال عمومی، مواردی است که نشان می دهد بنی امیه به فاصله زیاد قدرت اعتقاد داشتند. در آن سو، ساده زیستی، نگاه نجیبانه به دیگران و اموال عمومی، فروتنی، نیکی به فرودستان و پرهیز از قبیله محوری، از شواهدی است که تأکید بنی هاشم بر فاصله کم قدرت را نشان می دهد. بر این اساس، باید گفت که تفاوت دیدگاه درباره فاصله قدرت، منشأ اصلی تفاوت نگرش دو خاندان امیه و هاشم به اقتصاد، جامعه و سیاست بوده است.
۱۴.

کنش های اجتماعی بنی هاشم نسبت به سال های دهم ،یازدهم وسیزدهم هجری قمری

کلیدواژه‌ها: بنی هاشم کنش های اجتماعی سال دهم سال یازدهم سال سیزدهم هجری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸ تعداد دانلود : ۳۹
واکنش های کنشگران نسبت به وقایع اجتماعی را کنش اجتماعی می گویند که متوجه زمینه ها، منابع، بسترها، تأثیرات و تأثرات رفتار است. طایفه ی بنی هاشم بن عبدمناف یکی از بزرگ ترین و مهم ترین طایفه میان بیست وپنج طایفه ی قریش از طوایف قریش و کنانه از دسته قبایل مُضَر در مرکز و غرب عربستان محسوب می شد.اما اهمیت بنی هاشم به دلیل قرار گرفتن پیامبر(ص)، علی بن ابی طالب(ع) و بسیاری از شخصیت های موثر ،مشهور وبه نام تاریخ اسلام در این طایفه می باشد. پژوهش حاضر به روش توصیفی-تحلیلی صورت پذیرفته و به دنبال پاسخگویی به پرسش هایی از قبیل؛ «کنش های اجتماعی بنی هاشم نسبت به وقایع سال های دهم، یازدهم و سیزدهم هجری چیستند؟» می باشد. در مورد کنش های اجتماعی بنی هاشم نسبت به وقایع سال های دهم، یازدهم و سیزدهم هجری باید به موارد ذیل اشاره مبسوطی نمود؛ کنش اجتماعی بنی هاشم نسبت به: غدیرخم، رحلت پیامبر(ص)، خلافت ابوبکر بن ابی قحافه، حمله به خانه ی حضرت زهرا(س)، وفات ابوبکر و به خلافت رسیدن عمر بن خطاب،