حقوق مدنی ایران

یکی از با اهمیت ترین مباحث مورد بررسی در حقوق مدنی مبحث عقود و تعهدات است، زیرا همه افراد در روابط شخصی و اجتماعی خود با آن سروکار دارند، در خریدوفروش ها، تنظیم قراردادها، معاملات و تعهدات که با یکدیگر دارند، با توجه به خواسته ها و نیازها، شرط یا شروطی را ضمن عقد می آورند، پس از توافق نسبت به آن و انعقاد قرارداد، مکلف و متعهد به انجام آن می باشند. با توجه به اینکه تاکنون بررسی فقهی اقسام شرط، صورت نگرفت، لذا در این تحقیق بر آنیم تا اقسام شرط را از منظر فقه و حقوق موضوعه مورد بررسی قرار دهیم.

هدف از این نوشتار بررسی شرط ضمان مطلق مستاجر در نگهداری از عین مستاجره در فقه امامیه و حقوق مدنی ایران می باشد، که به روش کتابخانه ای به تحلیل موارد پرداخته شده است. شرط ضمان مستاجر امروز در قراردادهای اجاره امری متداول است که در متون فقهی نیز مورد بحث و بررسی عمیق و استدلالی واقع شده است. بر اساس ماده ۴۹۳ قانون مدنی: «مستأجر نسبت به عین مستاجره ضامن نیست بدین معنا که در صورتی که عین مستأجره بدون تفریط یا تعدی وی کاملا یا بعضاً از بین برود مسئول نخواهد بود.» این ماده در حقیقت عدم ضمان مستأجر را در صورت عدم تعدی یا تفریط مستأجر بیان نموده است و هیچ اشاره ای به وضعیت اندراج و اشتراط شرط زمان توسط موجر و مستأجر در عقد اجاره ننموده است. باید گفت که قانون مدنی ایران در این خصوص سکوت اختیار نموده است ولی در کتب فقهی معمولا این موضوع به تفضیل مورد بحث قرار می گیرد، حال یک سؤال مهم پیش روی ما قرار می گیرد و آن عبارت است از این که اگر در عقد اجاره شرط شود که درهرصورت، چنانچه خسارتی به عین مستأجره وارد گردد، مستأجر مسئول پرداخت خسارت خواهد بود، چنین شرطی از نظر فقهی و قانون مدنی ایران معتبر است یا محکوم است به بطلان. دسته ای از فقها با ادله خود قائل به بطلان چنین شرطی هستند و دسته دیگر از فقها با ذکر دلایلی قائل به صحت آن هستند. علیهذا در این مقاله به بررسی نظرات مخالفین و موافقین اندراج شرط ضمان در عقد اجاره پرداخته ایم.