تخیل ساخت مند

این مقاله تحلیلی بر تخیل خلاق علمی به عنوان مهم ترین عامل پیشرفت علم بر مبنای الگوهای نظری و نتایج تجربی علوم شناختی ارا ئه می دهد. بیشتر استنتاج های استقرایی انسان با مناسبات هستی شناسی شهودی عجین است؛ یعنی از راه استدلال به دست نیامده اند. هستی شناسی شهودی یک مجموعه محدود مقوله بنیاد است که چارچوب های نظری را شکل می دهد. خلاقیت علمی با انتظارات هستی شناختیِ پیشین ساخت مند شده است و بنابراین پیشرفت علم در گرو جدایی مسیر از هستی شناسی شهودی است. تمثیل ها ابزار معرفتیِ قدرتمندی جهت غلبه دانشمندان بر محدودیت های یادشده است، اما تمثیل ها نیز تحت تأثیر هستی شناسی شهودی اند؛ زیرا دانشمندان در محدوده ذهن خود از تمثیل استفاده می کنند. استفاده از دانش موجود در خلاقیت، تخیل ساخت مند است، پس پیشرفت علم براساس معرفت های موجود است و عملِ تولید انگاره های خلاقانه به یک شیوه است: ایجاد خلاقانه اکتشاف یا اختراع جدید از بعضی مفاهیم آشنا. رابطه مشاهده و نظریه در علم برمبنای ساختار فوق از طریق تخیل خلاق برقرار می شود، نه تعمیم الگوهای موجود.