پیشگیری از پاسخ

هدف: هدف پژوهش مقایسه اثربخشی درمان مواجهه و پیشگیری از پاسخ، درمان شناختی-رفتاری و درمان های موج سوم رفتاری بر اختلال وسواسی-اجباری در جامعه ایرانی بود. روش: روش پژوهش فراتحلیل و جامعه آماری شامل پژوهش های انجام شده در ایران بین سال های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۶ به تعداد ۵۸ پژوهش بود که از میان آن ها ۳۴ پژوهش با توجه به ملاک های ورود و خروج به عنوان نمونه پژوهش انتخاب و در نهایت ۱۳ اندازه اثر برای درمان مواجهه و پیشگیری از پاسخ، ۱۹ اندازه اثر برای درمان شناختی-رفتاری و ۱۲ اندازه اثر برای درمان های موج سوم رفتاری گزارش شد. مقیاس اندازه اثر تفاوت میانگین معیار بود و تحلیل آماری با نرم افزار جامع فراتحلیل انجام شد. یافته ها: نتایج نشان داد که شیوه های مداخله ای مواجهه و پیشگیری از پاسخ (۸۱۵/۱ =d، ۰۵/۰ =P)، شناختی-رفتاری (۵۴۲/۱ =d، ۰۵/۰ =P) و موج سوم رفتاری (۶۸۸/۱ =d، ۰۵/۰ =P) در درمان اختلال وسواسی-اجباری مؤثر بوده اند. بررسی متغیر نوع درمان، به عنوان متغیر تعدیل کننده نشان داد که تفاوت بین درمان های مورد استفاده در پژوهش معنا دار نیست. نتیجه گیری: بر اساس یافته های فراتحلیل حاضر می توان چنین نتیجه گرفت که مهم ترین فرایند درمانی در درمان اختلال وسواسی-اجباری، مواجهه است که جزء مؤلفه اساسی هر سه رویکرد درمانی محسوب می شود و احتمالاً اضافه کردن مؤلفه های شناختی، ذهن آگاهی و پذیرش خیلی به تقویت اثربخشی درمان رفتاری مبتنی بر مواجهه و پیشگیری از پاسخ در درمان بیماران ایرانی دچار اختلال وسواسی-اجباری منجر نمی شود.