کتاب صوتی

در سال های اخیر فناوری های رسانه ای برای کمک به آموزش و پژوهش تاریخ، فرصت های جدیدی مهیا کرده است که از آن جمله می توان به تولید کتاب صوتی اشاره کرد . کتاب صوتی یا کتاب شنیداری یکی از گونه های رسانه ای است که به دلیل فضای چندرسانه ای در تولید آن، مورد استقبال مخاطبان قرارگرفته است . <br /> هدف این مقاله آن است که چگونگی بهره گیری از ظرفیت های کتاب شنیداری برای آموزش تاریخ در گروه های سنی مختلف و افزودن علاقه خوانندگان به مطالعه و فراگیری تاریخ را مورد بررسی قرار دهد . این مقاله با رویکرد تحلیلی و تفسیری و روش اسنادی انجام شده است . نتیجه گیری این پژوهش نشان می دهد که چگونه می توان از ظرفیت های صدا و چندرسانه ای ها، برای تصویرسازی ذهنی کتاب های شنیداری کودکان و بزرگ سالان و امکانات جدید چندرسانه ای در آموزش تاریخ به تنهایی یا به صورت مکمل دیگر روش های آموزشی استفاده کرد . مقاله، ضمن طبقه بندی و معرفی این روش ها، ویژگی ها و کاربردهای آن ها را تشریح نموده است .

هدف: تبیین وضعیت فعالیت استارت آپ های فعال در حوزه کتاب در ایران و ارائه سناریوهای توسعه  روش شناسی: رویکرد استفاده شده در پژوهش حاضر ترکیبی (کمی و کیفی) است. ابتدا از رویکرد کمّی برای گردآوری اطلاعات و تشریح وضعیت استارت آپ ها استفاده شد و سپس برای تدوین سناریوها از رویکرد کیفی استفاده شد. در بخش کمی از روش پیمایشی استفاده شد. در بخش دوم که اختصاص به تدوین سناریو برای ترسیم آینده داشت از سناریونگاری تکوینی استفاده شد. جامعه پژوهش 154 استارت آپ فعال در حوزه کتاب بودند که 58 مورد در حوزه کتاب الکترونیکی، 26 مورد در حوزه کتاب صوتی، 65 مورد در حوزه توزیع و فروش کتاب چاپی و 5 مورد در حوزه شبکه های اجتماعی فعالیت دارند. در بخش دوم اقدام به انجام مصاحبه های نیمه باز با 9 نفر از متخصصان علمی و اجرایی شد. برای تحلیل محتواهای مصاحبه ها از روش تحلیل محتوای کیفی پنهان با رویکرد استقرائی، استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که تمرکز اصلی استارت آپ ها در شهر تهران است و عمر شکل گیری آن ها به دو دهه اخیر برمی گردد. استارت آپ های این حوزه ضعیف هستند و این ضعف ناشی از ضعیف بودن حوزه کتاب در کشور است. توان مالی و زیرساختی این شرکت ها بسیار پایین است و نیازمند پشتیبانی هستند و مؤسسات سرمایه گذار و شتاب دهنده ها نیز به دلیل کمی سودآوری این حوزه به ندرت وارد این حوزه ها می شوند. به لحاظ زیرساخت های قانونی و اداری خلأهای بسیاری پیش روی این شرکت ها در صنعت کتاب است و نیاز به اصلاح رویه ها، قوانین و زیرساخت های اجرایی و تسهیل فعالیت این مؤسسات است.

کتاب صوتی در ترویج فرهنگ کتابخوانی نقشی بسزا دارد و به عنوان گونه ای که از ترکیب رسانه مکتوب و شنیداری پیدا آمده، طی دهه های گذشته حامل های رسانه ای مختلفی مانند کاست، رادیو، لوح فشرده، پادکست، وبگاه اینترنتی، رسانه های اجتماعی و کارافزار را تجربه کرده است. این تحولات مباحث نظری و مسائل علمی گوناگونی را درباره این گونه پیوندی موجب شده است که از آن جمله اند: رابطه این نوع شنیداری با نسخه مکتوبِ کتاب، استقلال کتاب صوتی، گونه شناسی و ابعاد هنری آن در پیوند با قالب های هنری شنیداری. پژوهش حاضر با طرح مسائل مذکور و با هدف گونه شناسی و تبیین وجوه رسانه ای و هنری کتاب صوتی بر مبنای نظریه «ادبیات صوتی» لودویگ یگر انجام می پذیرد که بر مبنای آن، کتاب صوتی تبدیل یک هویت متنی نوشتاری به یک هویت آوایی شنیداری و گونه ای ادبی صوتی است. پژوهش با روش اسنادی و تحلیل محتوای کیفی انجام شده است. جامعه آماری تحقیق سه پلتفرم آودیبله، ساوندکلاود و ایران صداست و حجم نمونه به صورت هدفمند انتخاب شده است. نتایج حاصل از تحقیق گونه های کتاب صوتی را بر مبنای قالب تولید، نوع ادبی، حامل رسانه ای و گونه های جدید تقسیم بندی می کند. متن شنیداری، که برایند پیوند گفتار با دیگر عناصر صوتی است، به لحاظ هرمنوتیک از نسخه متنی متمایز است و در برخی از انواع مانند شعر، قصه و خاطره صرفاً شنیداری تولید می شود و در زمره هنر شنیداری قرار می گیرد. استفاده از ظرفیت کتاب صوتی در حوزه آموزش، روزنامه نگاری و گردشگری که در ایران کمتر بدان توجه شده ضروری است.

فرهنگ به عنوان راه مشترک زندگی، اندیشه و کنش انسان در یک جامعه، میراث معنوی هر کشوری محسوب می شود و کتاب با قدمتی پنج هزارساله از اولین عناصری بوده که در تشکیل فرهنگ و تمدن نقش داشته است. بدین دلیل نیاز است به کتاب به عنوان یک عنصر مهم و اثرگذار در ارتقای فرهنگ جامعه، نگاهی چندوجهی و منشورگونه داشت تا در نهایت امر، عمل کتابخوانی محقق شود. دغدغه پژوهشگر در این حوزه، تعامل فناوری و سنت هاست، هدف از این پژوهش بررسی تأثیر کتاب صوتی بر ترویج فرهنگ کتابخوانی است. امروزه با ظهور فناوری های جدید، توزیع محتوا بر بسترهای گوناگونی قرار گرفته است و برای مخاطبان این فرصت را میسر ساخته تا با توجه به نیازهای خود در هر زمان و مکانی از محتوای رسانه ای بهره مند شوند، کتاب صوتی از مصادیقی است که در گروه رسانه های نوین جای می گیرد و در سال های اخیر به بستری محبوب و مورد استفاده مخاطبان بدل شده است. ابزار گردآوری داده ها، کتابخانه ای و مصاحبه خبرگی و روش پژوهش؛ تحلیل محتوای کیفی مضامین موجود است. به جهت دستیابی به مقولات، با هفت نفر از کارشناسان مدیریت رسانه، کتاب و تولیدکنندگان حوزه کتاب صوتی و برنامه های رادیویی مصاحبه عمیق انجام شده است. بر اساس اطلاعات به دست آمده از مصاحبه ها، مخاطبان به دلیل شنیداری بودن، سهولت دسترسی و ویژگی همه جایی همه زمانی بودن اقبال بیشتری نسبت به کتاب صوتی دارند. در پایان، محقق در دو بخش نتیجه یافته های خود را ارائه کرده است: 1. تولید کتاب صوتی به عنوان رسانه ای نوین منجر به افزایش مطالعه مخاطبان و در نتیجه ترویج فرهنگ کتابخوانی شده است. 2. در حوزه تولید کتاب صوتی عناصر و مؤلفه هایی که بر اساس پاسخ متخصصان بایستی مورد توجه قرار گیرد: کارگردانی شدن کتاب صوتی، انتخاب گویندگان مناسب، کیفیت مطلوب ضبط، استفاده به جا و صحیح از موسیقی، انتخاب ژانرهای مناسب این مدیوم و تولید اثر به فراخور نیاز مخاطب است تا رضایتمندی مخاطبان فراهم شود.

امروزه کتاب صوتی به کمک انسان معاصر آمده است. بنابراین باید به عنوان یک رسانه مستقل عمل کند. رسانه جدید، باید روایت جدیدی ارائه دهد. اینجا اهمیت نویسنده کتاب صوتی مشخص می شود. این پژوهش با روش تحلیل محتوای کیفی و مطالعه موردی بنابر نظریه لیندا هاچن انجام شده ا ست. هاچن، به پهنه مطالعات اقتباس وسعت بیشتری می دهد، و رابطه خطی و سلسله مراتبی اقتباس را کنار می گذارد و مدل جدیدی به نام بینامتنیت مطرح می کند. هاچن مسئله ارزش گذاری را از موضوع اقتباس حذف می کند و اقتباس را، نه به عنوان محصول نهایی که اتفاق افتاده، بلکه یک فرایند می بیند. به نظر می رسد تجربیات رسانه رادیو برای تولید کتاب صوتی کمک کننده است. بنابراین، کتاب صوتی به جایگاه اندیشمندانه تری دست می یابد. اقتباس مقوله ای است که در عرصه های ادبی، هنری و رسانه ای ورود کرده، و کتاب های صوتی ظرفیت های شگرفی در این زمینه دارند. اقتباس در سطوح مختلف صورت می گیرد. به عبارتی، اقتباس در وهله نخست با تغییر ماده اتفاق می افتد، چون فرایندی است که از یک رسانه به رسانه دیگر صورت می گیرد. بنابراین می تواند پا را فراتر بگذارد. همچنین کتاب صوتی برای جذب مخاطب و حفظ جایگاه خود، باید دست به بازآفرینی بزند. نویسنده اقتباس شنیداری، با پرواز تخیل خود در راستای طرح داستان، بازآفرینی می کند. پایه و اساس بازآفرینی، تخیل است. اثر بازآفریده، اثری است مستقل و تازه. وقتی به کتاب صوتی، موسیقی، افکت اضافه می شود، اثر خودبه خود رنگ و بوی اقتباس می گیرد. در نتیجه اقتباس در سراسر کتاب صوتی جاری است، از شروع گرفته تا پایان.