جریان دانشی

در این مقاله به بررسی جریان دانشی و محتوایی سه فصلنامه اصلی حوزه مدیریت فناوری و نوآوری که شامل فصلنامه سیاست علم و فناوری، فصلنامه مدیریت نوآوری و فصلنامه مدیریت توسعه فناوری است، پرداخته شده است . هدف این مقاله بررسی و مقایسه جریان های دانشی فصلنامه ها و شناسایی ویژگی های اصلی آن در طی پنج سال انتشار فصلنامه ها از سال 1392 تا 1396 است. در این مقاله تلاش شده است تا جریان دانشی فصلنامه، ویژگی های اصلی فصلنامه و مقالات چاپ شده در آن و همچنین ویژگی های محتوایی آن مفاهیم و موضوعات مقالات و شمایی کلی از این مقاله را در اختیار پژوهشگران این حوزه دانشی قرار دهد. بررسی این سه فصلنامه در دو بخش صورت پذیرفته است. در بخش نخست به بررسی جریان دانشی و دسته بندی موضوعی مقالات هریک از سه فصلنامه و مقایسه آن ها با یکدیگر پرداخته شده است؛ و در بخش دوم به تحلیل و مقایسه حوزه صنعتی که به آن پرداخته اند مبادرت گردیده است.<br /> بررسی ها نشان می دهد که سه فصلنامه ذکر شده در این سال ها به موضوعات مختلف این حوزه پرداخته و خوشه هایی که هر کدام از فصلنامه ها در مجموع بیشتر از سایر فصلنامه ها به آن پرداخته بودند به این شکل بود که در فصلنامه سیاست علم و فناوری آموزش عالی، سیاست و قتصاد؛ در فصلنامه مدیریت نوآوری مدیریت نوآوری، مدیریت دانش و استراتژی؛ و در فصلنامه مدیریت توسعه فناوری، مدیریت فناوری، صنعت و تکنولوژی بیشتر مورد نشر قرار گرفته بود.

فصلنامه سیاست علم و فناوری اولین و معتبرترین نشریه علمی-پژوهشی کشور در حوزه سیاست گذاری علم و فناوری و مدیریت فناوری است که از سال 1387 رسماً فعالیت خود را آغاز نموده است. هدف این مقاله بررسی و مرور این فصلنامه و شناسایی ویژگی های اصلی آن و تحلیل عملکرد آن در طول 5 سال انتشار و بررسی مسیر تکامل این فصلنامه در مدت زمان فعالیت آن است. مقالات این فصلنامه از ابتدای انتشار تا سال پنجم، شماره 4، سال 1392 مورد بررسی قرار گرفته اند. در این مقاله تلاش شده است تا با بررسی جریان دانشی فصلنامه ویژگی های اصلی فصلنامه و مقالات چاپ شده آن و همچنین ویژگی های محتوائی آن شامل مفاهیم و موضوعات مقالات و روش تحقیق به کار گرفته شده در مقالات، شمایی کلی از این فصلنامه ارائه و در اختیار پژوهشگران و محققان این حوزه دانشی قرار گیرد. نتایج بررسی جریان دانشی فصلنامه نشان می دهد که بیشترین مشارکت در تولید و انتشار مقالات فصلنامه را نویسندگان مرد با 80 درصد داشته اند. همچنین نرخ پذیرش مقالات فصلنامه معادل 5/16 درصد بدست آمده است که نشان از نرخ پائین پذیرش مقالات دارد. نتایج بررسی ها نشان می دهد که دانشگاه ها بیشترین سهم در انتشار مقالات فصلنامه را داشته اند و در این میان دانشگاه های واقع در شهر تهران بیشترین سهم را به خود اختصاص داده اند. نتایج بررسی محتوائی فصلنامه نشان می دهد که بیشترین سهم انتشار مقالات از نظر موضوعی مربوط به مقالات مرتبط با حوزه سیاست گذاری/علم و فناوری، اقتصاد و مدیریت فناوری بوده اند. همچنین بیشتر مقالات از منظر جهت گیری پژوهش از نوع کاربردی، از نظر استراتژی تحقیق پیمایشی و از نظر هدف تحقیق توصیفی بوده اند.

پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی مدیریت دانش در دانشگاه ها صورت گرفته است. این پژوهش از نظر روش شناسی از نوع مطالعات کاربردی و به لحاظ روش در زمره پژوهش های کیفی و از نوع فراترکیب است. برای این منظور از طریق جستجو در پایگاه های اطلاعاتی علمی داخلی و خارجی مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران (ایرانداک)، پایگاه جهاد دانشگاهی، پایگاه استنادی جهان اسلام، وب آوساینس، پروکوئست، اسکوپوس، گوگل اسکالر و ساینس دایرکت استفاده شد. تعداد 786 مقاله با توجه به استراتژی جستجوی تعریف شده، استخراج شد که در پایان فرایند بررسی، 41 منبع برای تحلیل نهایی انتخاب شدند. روایی محتوایی این اسناد از روش ابزار ارزیابی حیاتی (CASP) احراز گردید. در مرحله تجزیه و تحلیل اسناد منتخب، زیر مؤلفه ها و کدهای باز این اسناد با روش تحلیل محتوای کیفی استخراج و سپس ذیل مؤلفه های اصلی و ابعاد پژوهش دسته بندی و ترکیب گردید. جهت اعتبار یافته ها از روش مقایسه نظر پژوهشگران با فرد خبره استفاده گردید که ضریب توافق کاپا 783/0 بود. نتایج نشان داد با توجه به ماهیت دانشگاه می توان چهار مقوله اصلی برای الگوی مدیریت دانش در دانشگاه ها مد نظر قرار داد.؛ طرح چشم انداز دانشی، جریان دانشی، تحول دانشی و ارزیابی دانشی. همچنین نتایج نشان داد چهار عامل فرهنگ، فناوری، محیط و ذینفعان نقش مهمی در موفقیت الگوی مدیریت دانش برمبنای بافت زمینه ای مدیریت دانش در دانشگاه دارند. در یک جمع بندی کلی می توان گفت مدیریت دانش در دانشگاه ها محدود به زمان و برنامه خاصی نیست و با پایان چهار مرحله این الگو، مدیریت دانش وارد مرحله طرح دانشی جدید خواهد شد.