شائول

شبهه اقتباس قرآن کریم از عهدین یکی از شبهات اساسی مستشرقان به قرآن است. یکی از دلایل قائلان به این شبهه، شباهت هایی است که بین قرآن و عهدین وجود دارد و برخی موارد آن در قصص قرآن و داستان های عهد عتیق جلوه گر شده است. با مقایسه تطبیقی تفسیر قصص قرآن و داستان های عهد عتیق و استخراج تفاوت های آن می توان به این شبهه پاسخ گفت. یکی از این نقل های مشترک، حکایت درخواست پادشاه توسط بنی اسرائیل است که در نتیجه خدای متعال فردی را به عنوان پادشاه قوم برمی گزیند. این فرد در قرآن «طالوت» و در عهد عتیق «شائول» نام دارد. در این قصه شباهتی اندک و تفاوت هایی بسیار میان نقل قرآن و عهد عتیق مشاهده می شود؛ شیوه نقل حکایت و قصص در قرآن و عهد عتیق متفاوت است و پیامبران و شخصیت های برجسته در عهد عتیق هیچ گونه تقدسی ندارند. قرآن داشتن تخصص و دانش و همچنین توانایی و قدرت جسمانی را شرط لازم برای رهبری می داند ولی در عهد عتیق فقط به قدرت جسمانی اشاره شده است. روایات تفسیری و بیان تفاسیر نیز در این زمینه گاه هم سو با عهد عتیق و گاه متفاوت با آن است.

بررسی تطبیقی داستان طالوت در دو متن مقدّس قرآن و عهد عتیق ابزاری است برای شناخت دقیق تر این دو متن. ملاک تطبیق پذیری این داستان در دو متن، برخورداری از قداست، موضوعات مشترک و تفاوت های ساختاری و تعلیمی این دو متن است. دامنه این تطبیق داستان طالوت است که در قرآن کریم در 6 آیه از سورة بقره و در عهد عتیق در 23 باب و بالغ بر 654 فقره از عهد عتیق در کتاب اول «سموئیل» مطرح شده است. استقصای شباهت ها و تمایزهای دو متن از دو وجه ساختار ادبی و نظام فکری مندرج در داستان انجام یافته است. برخی از مؤلّفه های ادبی به کاررفته در دو متن، نظیر نحوه بیان، جغرافیای داستان و نحوه شخصیت پردازی شخصیت اصلی داستان و به کارگیری شیوه های بیانی انسجام بخش با هدف تزاید پیام های معرفتی و تربیتی، به صورت تطبیقی بررسی شده که در نتیجه، ساختار ادبی منسجم و شخصیت پردازی دقیق و الگوساز و پیام های معرفتی فرازمانی داستان طالوت قرآن را آشکار ساخته و در تطبیق نظام فکری و مبانی دینی مندرج در دو متن، به مشترکاتی در مضامین اصلی و فرعی داستان دست یافته و آثار معرفتی داستان طالوت در قرآن را در حوزه خداشناسی عمیق تر، دقیق تر و صحیح تر یافته است. از این رو، می توان گفت: لازمه منطقیِِِِِ برتریِِ ِساختاری و محتوایی داستان طالوت قرآن نسبت به عهد عتیق این است که قرآن کریم حاوی تعالیم وحیانی بدون تحریف است و در نقل و بیان موضوعات مشترکش با کتاب مقدس، از این کتاب اقتباس نکرده است.