صنعت هوایی

در زمینه سناریونگاری در حوزه هوایی در سطح بین المللی، پژوهش های اندکی صورت گرفته است. هدف پژوهش حاضر، ارائه روشی برای توسعه و رتبه بندی سناریوهای پیش روی صنعت هوایی ایران در افق 1404 مبتنی بر دیدگاه بازیگران کلیدی است. این پژوهش از حیث حیطه مکانی و همچنین رویکرد توسعه و رتبه بندی سناریوها (بر اساس بازیگران و دیدگاه های حاکم) از سایر پژوهش های مشابه متمایز است. در این پژوهش از روش سناریونگاری GBN برای توسعه سناریوها و از روش کیو برای ایجاد دیدگاه ها و اوزان بهره گرفته شد. جامعه آماری این پژوهش را خبرگان صنعت هوایی کشور تشکیل می دهند. داده ها با ابزار پرسشنامه و مصاحبه عمیق گردآوری شدند. طبق نظر خبرگان سه عدم قطعیت شامل نحوه فعالیت صنعت هوایی، رویکرد اقتصادی صنعت هوایی و توجه به مسائل امنیتی، انتخاب و بر اساس آن هشت سناریو استخراج شد. در ادامه با وزن دهی و در نظر گرفتن بازیگران کلیدی که توسط روش کیو شناسایی شدند، به ترتیب رتبه، سناریوهای S4، S5، S3 و S7 انتخاب شدند.

یکی از صنایع با فناوری پیشرفته که از سطح فناوری بسیار پیچیده و بالایی برخوردار است، صنعت هوافضا است که مربوط به تولید تجهیزات ناوبری هوایی، سیستم های آیرودینامیک و مکانیک پروازی ساخت هواپیماها، فناوری های ماهواره ای و مواردی از این قبیل است. یکی از الزامات رشد و پیشرفت در صنعت هوافضا، سرمایه گذاری مناسب و تامین مالی پروژه های مربوط به این صنعت است. ولی همواره سرمایه گذاری در هر صنعت یا زمینه ای با ریسک هایی روبه رو است که موجب پدیدآمدن عدم اطمینان می گردد و عدم توجه کافی به آنها گاه حتی به شکست سرمایه گذاری منجر می شود. \r\nدر تحقیق حاضر بخش هوایی صنعت هوافضا به عنوان یکی از بخش های مهم این صنعت در چهار نوع محصول هوانوردی عمومی، جت منطقه ای، هواپیماهای باریک پیکر و هواپیماهای پهن پیکر بررسی گردیده و با استفاده از ادبیات تحقیق و نظر خبرگان انواع ریسک های سرمایه گذاری در این صنعت شناسایی و سپس با استفاده از روش تاپسیس فازی سلسله مراتبی رتبه بندی شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد، در بین چهار نوع محصول تجاری در صنعت هوایی، به ترتیب هواپیماهای پهن پیکر، هواپیماهای باریک پیکر، جت منطقه ای و هوانوردی عمومی بیشترین ریسک سرمایه گذاری را دربردارند. همچنین در میان هفت نوع ریسک اصلی شناسایی شده در صنعت هوایی، ریسک های مدیریت، مالی و تولید به ترتیب از بیشترین اهمیت برخوردارند. نوآوری این مقاله، پرداختن به ریسک های سرمایه گذاری در بخش هوایی صنعت هوافضا در ایران و سپس اولویت بندی آنها با استفاده از یکی از روش های تصمیم گیری چندمعیاره فازی است.

ضرورت نوآوری و به ویژه نوآوری فناورانه برای رقابت در عرصه های داخلی و جهانی از یک سو و اهمیت توسعه فناوری های صنعت هوایی، به عنوان یکی از حوزه های فناوری های پیشرفته از سوی دیگر، شناسایی عوامل و بسترهای لازم برای ایجاد توانمندی های نوآوری در این صنعت را به فرآیندی راهبردی تبدیل نموده است. در پژوهش حاضر، سعی شده است تا ضمن شناسایی و رتبه بندی عوامل مؤثر در ایجاد و تقویت توانمندی های نوآوری، میزان اثرگذاری این عوامل بر انواع  نوآوری های محقق شده در یکی از مراکز پژوهشی صنایع هوایی ایران بررسی و راهکارهایی به منظور تقویت این توانمندی ها پیشنهاد گردد. بدین منظور، ابتدا از طریق مطالعات کتابخانه ای، عوامل مؤثر در نوآوری و توانمندی های نوآوری، شناسایی و در قالب چهار گروه اصلی دسته بندی گردید. در گام بعدی از طریق توزیع پرسشنامه طراحی شده، وضعیت متغیرهای پژوهش مورد سنجش قرار گرفت. تجزیه و تحلیل داده ها به کمک آزمون های همبستگی، فریدمن و رگرسیون نشان داد که در مرکز مورد مطالعه، همکاری ها و تعاملات شبکه ای بیشترین اثر مثبت را بر توانمندی های نوآوری داشته و اولویت اثرگذاری سایرعوامل به ترتیب، تلاش های فناورانه، ویژگی های مدیریتی و ویژگی های نیروی انسانی بوده است. هم چنین اولویت نوآوری-های محقق شده (به عنوان نتایج توانمندی در نوآوری)، به ترتیب شامل نوآوری محصول، نوآوری سازمانی و نوآوری فرآیند تعیین گردید. در این میان، مؤثرترین عامل در ایجاد نوآوری در محصول، تلاش های فناورانه و مؤثرترین عامل در ایجاد نوآوری در فرآیندها و نوآوری سازمانی، ویژگی های مدیریتی بوده است.

صنعت هوایی کشور، متشکل از شرکتهای تولید کننده و پشتیبان در حوزه هوایی، به عنوان اصلی ترین قطب نگهداشت و ساخت مجموعه های هوایی شناخته می شود. شرکت هایی که در داخل کشور در امر نگهداری و تعمیر هواپیما فعالیت می کنند، می توانستند پیش از اعمال تحریم های ظالمانه آمریکا و کشورهای غربی، با امکاناتی که در دسترس خود بود مشکلات فنی این هواپیماها را حل نموده و پشتیبانی لازم را از ناوگان هوایی کشور داشته باشند، اما پس از اعمال تحریم ها، این شرکت های، با مشکلات مربوط به تامین قطعات و تجهیزات مورد نیاز برای تعمیر هواپیماها و بالگردها روبه رو شدند که باید اذعان داشت که مشکل مهمی است. همچنین محدودیت در دسترسی به کتابچه ها و اسناد پشتیبان فنی نیز در این امر مهم، تشدید کننده بود. با توجه به اینگه ناوگان هوایی کشور می تواند به عنوان یکی از استراتژیک ترین ارکان اصلی کشور در حوزه های حمل و نقل، دفاعی و ... باشد، پس می بایست برای حل این مشکل راه کار ارائه شود. در این پژوهش، سعی بر آن شده است تا با بررسی مسئله و مدل سازی آن از طریق رویکرد سیستم های نرم، نقشه راهی جهت نیل به این هدف با استفاده از روش ساختاردهی تفسیری ارائه گردد تا بتواند صنعت هوایی کشور را در این برهه از زمان که می بایست به خودکفایی برسد، هدایت و راهبری نماید.