حکومت داری

در ترکیه دو گفتمان کلان اسلام گرایی از هم قابل تمیز هستند. از یک سو گفتمان اسلام سیاسی است که به تأسیس دولت معتقد است و دیگری اسلام اجتماعی که به شدت مخالف پروژه سیاسی اسلام است و در مقابل اسلام سیاسی قرار می گیرد. بدیع الزمان سعید نورسی، روحانی برجسته و کردتبار ترکیه، با ساختارشکنی در سنت اسلام سنی صوفی، پایه گذار اندیشه هایی گردید که در نتیجه آن، «جنبش اسلام اجتماعی» پس از مرگ وی در ترکیه شکل گرفت. اندیشه های نورسی با تحولی که در دوره های مختلف تجربه می کند، در نهایت موفق به بازتعریف مفهوم «انسان اسلامی» در گفتمان «صیانت» شده، الگوی جدیدی از رابطه اسلام و مدرنیته ارائه می دهد. پس از وی جنبش نورجو تقسیم بندی های متعددی بر اساس تفاسیر متفاوت از آثار نورسی پیدا می کند که مهم ترین آنها جنبش فتح الله گولن است. گولن را پایه گذار جنبش ایمان محور می دانند؛ چراکه با الهام از اندیشه های نورسی، تحولی معنایی و فکری را در این نظام فکری ایجاد کرده است. وی از طریق شبکه های آموزشی، اقتصادی و رسانه ای در سطح بسیار گسترده ای در جامعه ترکیه هوادار پیدا کرده و بر سپهر عمومی آن کشور بسیار اثرگذار بوده است. امروزه گولن در سطح بین الملل نیز بسیار شناخته شده و اثرگذار است. اندیشه های گولن نتایج سیاسی متفاوتی از اندیشه های نورسی پیدا می کند که مهم ترین آن، پذیرش دموکراسی لیبرال سکولار است.

در این پژوهش سعی شده ویژگی های اخلاقی و مهارت های رفتاری شاه پدر با توجه به دیدگاه فردوسی و فنلون تعریف شود. شاه پدر الگویی صحیح از خصوصیات رفتاری خردمندانه و بالغ یک پادشاه است؛ پادشاهی که پدر ملت خود است و مردمش را همچون فرزندان خود دوست دارد. ویژگی های اخلاقی شاه پدر مردم دوستی، خدمت گزاری و پارسایی است و مهارت های رفتاری او شناخت ذات انسان ها، تشخیص فرهیختگان از بی مایگان و تمییز خیرخواهان از فریب کاران است. شاه پدر توانایی پیش بینی خطر را دارد و آینده نگر است. فنلون و فردوسی بر آن هستند که پیشگیری از عیب ها و کژی های اخلاقی یک پادشاه به پیشرفت یک حکومت ایدئال کمک می کند و خصوصیات اخلاقی فرمان روا بر رفتار مردم آن سرزمین تأثیرگذار است. با بررسی تطبیقی نظریات این دو نویسنده گران سنگ ایران و فرانسه، به این نتیجه رسیدیم که فردوسی و فنلون با اعتقاد به گره خوردگی فضیلت اخلاقی و حکومت داری، کمر همت به آموزش و تربیت شاهزادگان و پادشاهان بسته اند تا الگویی از یک انسان اندیشمند با رفتار برتر را به بشریت ارائه دهند.

انتخاب کارگزار برای واگذاری ماموریت های کلان در جامعه اسلامی همواره از دغدغه های مهم جامعه بوده است. این مسئله سابقه ی طولانی از دوره ی پیمان عقبه ی مردم یثرب با پیامبر عظیم الشأن اسلام در تاریخ اسلام قابل بحث است. امیرالمؤمنین و حضرت امام حسن مجتبی علیهما السّلام نیز در دوران حکومت خود به صورت عملی با این مسئله روبه رو بوده اند. بعد از تشکیل حکومت جمهوری اسلامی ایران اشتباه های مکرر در انتصابات کارگزاران روی داده است. در گام دوم انقلاب بیش از پیش ضرورت دارد تا نسبت به از بین بردن این نوع اشتباه ها اقدام عملی گردد. به همین منظور تلاش شد تا با مراجعه به تراث مربوط به حضرات ائمه معصومین علیهم السّلام دارای سابقه حکومت، الگوی انتخاب کارگزاران استخراج گردد. برای نیل به این هدف، از روش تحلیل مضمون استفاده شده و با بررسی منابع اسلامی در دوران تصدّی حکومت معصومین علیهم السّلام، تعداد 220 گزاره استخراج و کدگذاری شده است و از بطن این گزاره ها، مفاهیم اصلی مقدمه ساز در گام اول و چارچوب انتخاب کارگزاران در گام دوم استخراج گردید. حد سه شاخگیِ خواستن، دانستن و توانستن در چارچوب مذکور مبتنی بر گزاره های مستخرج، مشخص شده اند که تعریف هر یک از این سه شاخه در یافته ها توضیح داده می شود.