خشونت زبانی

روابط نابرابر زن و مرد همواره قدرت را در خانواده و اجتماع در قبضه مردان نگه داشته و به رسمیت شناخته است. زن علاوه بر اینکه خود آن را می پذیرد، در نهادینه کردن و پذیرش آن توسط فرزندان نیز سعی می کند. یکی از زمینه های تجلی روابط نابرابر بین زن و مرد، خشونت کلامی است که در گفتار مردان و در راستای همسو کردن همسر و فرزندان مورد استفاده قرار می گیرد. پژوهش حاضر به بررسی و تحلیل خشونت کلامی مردان در نمایشنامه روزنه آبی اثر اکبر رادی می پردازد و از این رهگذر سعی دارد به این دو پرسش اساسی پاسخ دهد که 1. زبان چگونه به تداوم نظام مردسالار کمک می کند؟ و 2. در این راستا چه استراتژی هایی برای پنهان کردن خشونت کلامی به کار گرفته می شود؟ نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که خشونت کلامی زبان مردان به ابقای تفکر و نگرش مردسالارانه کمک می کند و همچنین برای پنهان داشتن خشونت کلامی مردان، استراتژی طبیعی جلوه دادن چنین رفتارهایی بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد.

دشنام و دشنام گویی بخش جدایی ناپذیر فرهنگ و زبان آدمی بوده و هست. بخشی از واژگان هر زبانی دشنام ها یا ناسزاهایی است که سخنوران آن زبان ها در شرایط و بافت های خاص برزبان می آورند. این دشنام ها یا ناسزاها را باید گونه ای از خشونت زبانی به شمار آورد که به کاربرندگان آن ازطریق این دشنام ها به دیگران تعدی می کنند و سلطه و تفوق خود را نشان می دهند. ازآنجاکه این دشنام ها غالباً مفاهیم موهن و ناپسند دارند، در نوشته های رسمی و علمی کمتر به آنها پرداخته می شود یا به نوعی نادیده گرفته می شوند. همانند خود زبان، این دشنام ها نیز وجوه متفاوتی دارند و از جنبه های متفاوت زبانی، اجتماعی، فرهنگی و... قابل بررسی اند. یکی از جنبه های زبانیِ این دشنام ها شیوه ساخت آنها و بررسی واژه های پایه ای است که در ساخت دشنام ها به کار می روند اما خود به تنهایی دشنام یا ناسزا به شمار نمی آیند. از این منظر، دشنام ها را می توان به دسته ها و طبقات متفاوتی تقسیم کرد. در این نوشته به بررسی دشنام هایی پرداخته ایم که با واژه های پایه ای که به طبقه ابزارها تعلق دارند ساخته شده اند. بدین منظور، ابزارها را باتوجه به نوع کاربرد و شکلشان به دسته های گوناگون طبقه بندی کرده ایم و دشنام های ساخته شده با آنها را ذیل آنها آورده ایم و ارتباط معنایی میان نام آن ابزارها و دشنام هایی را که با آنها ساخته شده است، بررسی کرده ایم.