کسمایی

شمس کسمایی نخستین شاعر نوپرداز زبان فارسی است. اشعار او در نشریاتِ هوادار تجدد و مدافع حقوق زنان و در تبریز، در زمان حکومت خیابانی در آذربایجان منتشر می شد. پژوهش حاضر برای بررسی نسبت شعر کسمایی با مناسبات قدرت موجود در آزادیستان، به توصیف زبان شناختی متن بر اساس دستور نظام مند نقش گرای هلیدی و تفسیر این یافته ها، یعنی شناسایی بافت موقعیتی و بافت میان متنی این اشعار، و نیز یافتن جنبه های ایدئولوژیک آن می پردازد. بدین ترتیب، این نوشتار به سبک شناسی انتقادی شعر کسمایی با الگویی مرکّب از الگوی سه بعدی فرکلاف در تحلیل گفتمان انتقادی، دستور نظام مند نقش گرای هلیدی، و جنبه هایی از نظریه گفتمان لاکلا و موف می پردازد. یافته های توصیفی، مبتنی بر تحلیل فرانقش های اندیشگانی، بینافردی و متنی نشان می دهد که شعر او گفتمان آزادیستان، مشروطه و ناسیونالیسم ایرانی را مفصل بندی می کند. این اشعار با مفصل بندی گفتمان آزادیستان، مناسبات قدرت را در آزادیستان بازتولید می کنند و با مفصل بندی گفتمان مشروطه و ناسیونالیسم ایرانی در میان سوژه های این گفتمان ها، به نظام سیاسی آزادیستان مشروعیت می بخشند.