تصاویر ادبی

تصویر هنری از اصول مهم مباحث زیبایی شناسی است،و به وسیله آن زیبایی های هنری متون ادبی یا کارهای هنری را با تصویرسازی از اندیشه ها و احساسات درونی هنرمند، به ساختارهای هنری بیرونی می توان انتقال داد. سبک تصویر هنری در قرآن کریم، تصاویری زنده، پویا و خیره کننده ای دارد و با تصاویر هنری بشری از نظر تأثیرگذاری و سازندگی یا از نظر لفظ و محتوا متمایز است. هدف ازپژوهش در تصویر هنری وکارکرد بلاغی آن بیان اهداف، آثار و نتایج تصاویر هنری درآیات قرآنی است. آثار و کارکردهای تصاویر هنری در آیات قرآنی در ابعاد گسترده تر از این تصاویر برای بیان اندیشه دینی که محور اساسی و ثابت هدایت بخشی انبیاء در طول تاریخ بشریت است، قابل بررسی است. کارکرد این هدف را در استفاده از تشبیهات، استعاره ها و کنایات قرآنی و در آیات کریمه مختلفی می توان مشاهده نمود. کارکرد استفاده از فنون ادبی در تصویرگری آیات برای توضیح، تبییین، تأکید و رسایی معانی و اندیشه هایی است که با بافت های جملات ارتباط کامل یافته و تصاویر این اندیشه ها و معانی آن را می توان از خلال روابط منسجم آیات مشاهده کرد. دراین مقاله با آوردن شواهد مختلفی از آیات جزء سی قرآن کریم در قالب بیان کارکردهای بلاغی رابطه تنگاتنگ کارکردهای این تصاویرهنری را با اندیشه وواقعیت موجود دردرون آیات قرآنی بررسی می کنیم.

آسمان و اجرام وابسته به آن مانند ماه، خورشید و ستارگان از دیرباز جلوه های گوناگون و تعیین کننده معنایی و تصویری در شعر کهن و معاصر فارسی و عربی داشته اند. بررسی این جلوه ها نقش مهمی در ورود به دنیای ذهنی شاعران و شناختن اندیشه ها و عواطف آنان دارد؛ ضمن اینکه، خواننده را با شگردها و ظرایف بلاغی به کار گرفته شده توسط هر شاعر بیش تر آشنا می سازد. بر این اساس و با توجه به همین اهمیت، پژوهش حاضر بر آن است با استفاده از شیوه توصیفی- تحلیلی، بارزترین کارکردهای معنایی و تصویری آسمان و اجرام مربوط به آن را در اشعار دو شاعر بزرگ کلاسیک بررسی کند و به پُر نمودترین شباهت ها و تفاوت های شعر آن ها از این منظر بپردازد. یکی از این دو شاعر، بحتری شاعر پرآوازه عرب در قرن سوم و دیگری خاقانی شروانی ، شاعر برجسته قرن ششم در ایران می باشد. این دو شاعر توجهی بارز وتعیین کننده به آسمان، خورشید، ماه و ستارگان داشته اند و تصاویری که از این عناصر مربوط به طبیعت ساخته اند، سزاوار بررسی است.