فناوری مدرن

با توجه به ابهام فراوان صفت «مدرن» در ترکیب فناوری مدرن، در این مقاله، پس از معرفی و نقد رویکرد غالب در میان اندیشمندان و منتقدان فناوری، که رویکردی مطلق انگار است و فناوری مدرن را دارای ماهیتی ثابت و مشخص می داند، رویکردی دیگر معرفی می شود که «مدرن» را در معنای نسبی و کاربردی آن در نظر می گیرد و نسبت به رویکرد مطلق انگار مزایایی همچون بی طرفی، دقت و کارآمدی دارد. ملاک های سه گانه معرفی شده در این رویکرد برای مدرن بودن فناوری، همگی با مبنایی انسان شناختی اخذ و اقتباس شده اند و نشان می دهند که فناوری مدرن، «برای» انسان و «نزد» او، حاوی چه تغییرات و تحولاتی است. این تمایزها می تواند به علمای اخلاق، روان شناسان، جامعه شناسان و انسان شناسان برای درک و تفسیر بهتر رفتار انسان مدرن کمک کند و آنها را برای مطرح کردن دستورالعمل های بهتر به منظور اصلاح وضعیت بغرنج انسان کنونی یاری دهد.

مقاله حاضر بحثی است در مناقشه علم یا فناوری بودن "تحقیق درعملیات". تحقیق درعملیات مجموعه ای از روش (روش شناسی)هایی است که هدف آن ها بهبود تصمیم گیری در سازمان ها است و از این رو از اهمیت بسیاری در سطوح دانشگاهی و کاربردی در داخل و خارج کشور برخوردار است. پرسش اصلی در این پژوهش این است، که علت برقراری این مناقشه چیست؟ آیا اتخاذ موضع علم یا فناوری درباره تحقیق درعملیات، تغییری در آرمان های اولیه و اهداف آن که همانا کمک به تصمیم گیری های سازمانی است ایجاد می کند؟ و اگر چنین است این تأثیرگذاری چگونه صورت می پذیرد؟ این مقاله در وهله نخست به مرور و بررسی مدعیات طرفین دعوی در این مناقشه وتحلیل آن ها می پردازد و سپس اهمیت اتخاذ موضع علم یا فناوری در این رشته و پیامدهای آن را مورد بحث قرار می دهد. در آخر پیشنهاداتی برای سیاست گذاران علم و فناوری کشور ارایه می شود. کلید واژه ها: تحقیق درعملیات، علم، فناوری کلاسیک، فناوری مدرن، رئالیسم انتقادی، جامعه شناسی معرفت علمی

تکنولوژی چیست؟ رابطه آن با انسان چگونه است و چه تاثیراتی بر یکدیگر می گذارند؟ تعاریف و تبیین های انجام گرفته پیرامون سوالات فوق، بسیار متعدد و مختلف است. بنابر تصور متعارف، تکنولوژی تنها ابزارهای دست ساخت بشر می باشد و پیشرفت و توسعه آن، ما را به سوی آرمان شهر هدایت می کند؛ اما ظاهرا سر از ویران شهر درآوردیم. برخلاف تصور اولیه و رایج از تکنولوژی به مثابه ابزار، تکنولوژی می تواند ابزار صرف نباشد، همانگونه که برخی، تکنولوژی را در عرصه-هایی مختلف همچون تفکر، فرآیند انجام، سرانجام اثر و نتیجه، گسترش داده اند. برخی دیگر نیز برای آن ماهیتی متصور شده اند که با خود تکنولوژی متفاوت است. رابطه انسان با تکنولوژی در گذشته و حال از مباحث عمده ای است که در این عرصه مطرح می باشد. در نظر برخی فلاسفه، تکنولوژی دارای ارزشی خنثی بوده و بسته به چگونگی استفاده از آن، دارای ارزش های متفاوتی می گردد. به این معنی که این افراد برای تکنولوژی ارزش ماهوی قائل نبوده و صرفا عوامل فاعلی را در ارزش گذاری بر آثار تکنولوژی دخیل می-دانند. در مقابل اینان، گروه دیگری قرار دارد که برای تکنولوژی ارزش ماهوی قائل بوده و برخی از عیوب و نارسایی ها را به ذات تکنولوژی نسبت می دهند؛ لذا در این مقاله سعی بر آن است که ضمن ارائه تعریف تکنواوژی از دیدگاه های مختلف، خصوصیات و ویژگی های آن نیز با محوریت دیدگاه های ژاک الول و عبدالکریم سروش ارائه شود.