مناقب غوثیه

عبدالقادر گیلانی، عارف قرن پنجم و ششم هجری قمری، از مشایخی است که پیرنامه های زیادی به فارسی و عربی درباره او نوشته شده است. با توجه به اهمیت پیرنامه ها در شناخت احوال، اقوال و عقاید عبدالقادر گیلانی، در این مقاله کوشش شده است تا احوال و آثار وی با استفاده از این پیرنامه ها و نیز کتب تاریخی معتبر، معرفی و آنگاه ویژگی های کلی پیرنامه های نوشته شده درباره این شیخ بزرگ تا قرن دهم هجری قمری بررسی شود. پیرنامه های مورد بحث عبارتند از: بهجهالأنوار و معدن الأسرار ، ترجمه خلاصهالمفاخر ، قلایدالجواهر ، مناقب غوثیه و غبطهالناظر فی ترجمه الشیخ عبدالقادر الجیلانی . نتایج حاصل از پژوهش گویای آن است که چنین کتاب هایی بدین دلیل که برای عموم مردم نوشته شده اند، نثری ساده و بیتکلف دارند و برای بزرگ جلوه دادن شخصیت عبدالقادر، رفتار و کراماتی برخلاف اقوال و اندیشه نمایان در آثارش به وی نسبت داده اند و نیز منبع تمام پیرنامه های مذکور، نخستین پیرنامه نوشته شده درباره عبدالقادر یعنی بهجهالأنوار و معدن الأسرار است. همه این کتاب ها تحمیدیه ای در ستایش خدا و پیامبر اکرم (ص) ، و نیز زنان در تمام آن ها جز مناقب غوثیه ، جایگاه والایی دارند.

شیخ عبدالقادر گیلانی (عارف قرن پنجم و ششم هجری) ازجمله مشایخی است که پیرنامه های بسیاری به فارسی و عربی درباره او نوشته شده است. اهمیت پیرنامه ها به سبب درون مایه اصلی ان (کرامت) و چگونگی نگارش انهاست؛ همچنین این اثار برای شناخت احوال پیر و عارف بسیار سودمند است. به همین سبب در این مقاله کوشش می شود ابتدا اثار و پیرنامه های نوشته شده درباره عبدالقادر معرفی شود؛ سپس شیوه بلاغت نویسنده در بیان کرامت و نیز انواع و جهت های کرامات در سه پیرنامه نوشته شده درباره او ( ترجمه خلاصه المفاخر، قلایدالجواهر و مناقب غوثیه ) بررسی شود. در مقایسه این پیرنامه ها می توان دریافت این اثار، به ویژه در استفاده بسیار از کرامت های مادی برای بیان بزرگی های شیخ، به یکدیگر بسیار شبیه هستند؛ همچنین شباهت های بسیاری در بیان کرامات با جهت های مثبت دیده می شود؛ مانند هدایتگری در ترجمه خلاصه المفاخر و قلاید الجواهر. پس از بررسی جهت کرامت ها در این پیرنامه ها، تفاوت هایی میان جهت کرامات در مناقب غوثیه با دو پیرنامه دیگر به دست امد و میزان باورپذیری کرامت ها برپایه جهت و شیوه نگارش انها بررسی شد.