الإمامه

البحث حول الخلافه من وجهه نظر القرآن الکریم. إنما یتم من خلال التأمل والتفحص فی الآیات التی تتضمن شروط الوالی والحاکم الإسلامی فی طیاتها، والآیات التی ذکرت منصب الإمامه ، فإنّها أوردت عنوان الجعل الإلهیّ أولاً. ثم قیدتها بأنّها قوّه إلهیّه فی نفس الإمام یهدی بواسطتها الأمه، کما هو مستفاد من جمله «یَهْدُونَ بأَمْرِنَا» إلخ. وهناک آیات تدل على مصداق الإمامه والخلافه بعد النبی ألا وهو الإمام علی علیه السلام بشخصه، إلا أنها لم تسلم من التأویل والدس فی سبب النزول. مع ذلک أن التحصین القرآنی هو قرینه من القرآئن التی أراد الله من خلالها قطع الطریق أمام المعاندین والمحرفین للقرآن معنویاً.

إن خطبه الوداع وحادثه الغدیر وتنصیب الإمام علی علیه السلام ولیاً للمسلمین من بعد الرسول صلی الله علیه وآله وإماماً لهم وأمیراً للمؤمنین، لم تأتِ من فراغ؛ إنما کانت حکمه إلهیه أظهرها الرسول صلی الله علیه وآله فی تلک الواقعه ودعّمها الله سبحانه وتعالى بالآیه الأخیره التی تقول: «الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دینَکُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَرَضِیتُ لَکُمُ الْإِسْلَامَ دینًا»، فولایه أمیرالمؤمنین علی علیه السلام العباد هی نفس ولایه الرسول صلی الله علیه وآله الممتده من ولایه الله عز وجل علیهم، وهی النظام الأصلح للأمه فیها کمال الدین ورضى رب العالمین؛ لذا کان الانحراف والتخلف عن خط الولایه سبباً فی تقطع أوصال الأمه وتشتت أمرها وظهور الحرکات التکفیریه وجعلها هدفاً سهلاً للمشرکین والذین کفروا. ومن أراد أن یسلک الطریق الأقصر والأوضح للوصول إلى نور المعرفه ونور الحیاه والسعاده علیه أن یتمسک بخط الولایه.

لقد ثبت على مر العصور أنّ من مقوّمات نجاح الأمم وجود القیاده الواعیه تضمن عدم انحرافها عن جاده الصواب. من جمله الأَسباب التی دعت رسول الله صلی الله علیه وآله للتفکیر بمنصب الإِمامه و المرجعیه بعد وفاته هو خطر زوال المبادئ الإسلامیه الأصلیه بوفاته دون تعیین من یتولى منصب قیاده الأمه بعده. إن تقدیم علی علیه السلام راعیا لهذه الأُمه من قبل رسول الله صلی الله علیه وآله کان لضروره وجود النموذج الأمثل والقدوه السامیه التی تجسد العدل الإلهی کما کان رسوله الکریم صلی الله علیه وآله. فحادثه الغدیر إذن درس للأجیال لإعاده النظر فی خصائص القیاده الواعیه والراعیه لهذه الأُمه. هاهنا بعض خصائص القیاده الحقه کمایلی: 1- البعد عن الحسد والحقد؛ 2- الزهد فی الدنیا؛ 3- الورع عن محارم الله؛ 4- الصبر عند البلاء والشکر عند الرخاء؛ 5- ان یسعى لربط الأُمه بالله تعالى؛ 6- عدم اتباعه للهوى.

تاره ننظر إلى واقعه الغدیر بنظره تحدها الحدود الزمانیه، والتی تؤطرها الأطر الجغرافیه المحدده، وأخرى ننظر إلیها کمرحله تتوسط بین مرحله بعثه النبوه وبین مرحله استلام مهام البعثه، والمراد بمرحله النبوه هو کل الثقل الموروث للنبوات قاطبه، وإنما قیدناها بالبعثه من باب إراده الکل بذکر الجزء الأهم الجامع والشامل والمختزل لکل ما تقدمه، ولعل کلمه الهیمنه التی جاءت فی الآیه المبارکه: «وَأَنزَلْنَا إِلَیْکَ الْکِتَابَ بالْحَقِّ مُصَدِّقًا لِّمَا بَیْنَ یَدَیْهِ مِنَ الْکِتَاب وَمُهَیْمِنًا عَلَیْهِ». تبین هذا المطلب، فبهذا البیان تکون واقعه الغدیر منعطفاً من أهم المنعطفات التی رسخت وأثبتت رکائز أهداف الخلقه، وساقت الولایهُ البشریهَ إلى حیث تحقیق أهدافها الوجودیه، وکان هذا بقیاده العقل، وسنتعرف على هذا الأمر فی الصفحات القادمه بشکل جلی مع الاختصار.

خواجه نصیرالدین طوسی(597- 672ق)، از جمله متکلمان و فیلسوفان بنام شیعه و بنیان گذار کلام فلسفی است. ایشان تأثیر بسزایی در ترویج کلام سیاسی امامیه داشته است. و آثار متعددی در این زمینه از وی برجای مانده است، علی رغم اینکه بسیاری از آثار محقق طوسی تاکنون تصحیح و تحقیق شده است، لکن برخی از آثار کلامی وی آن گونه که باید تصحیح نشده اند. از جمله آن، رساله «الإمامه» است. امام به معنای پیشوا، رهبر، ولی، حاکم و حکمران است، یعنی کسی که پیشرو است، زعامت و راهبری اجتماع را به عهده دارد. محقق طوسی در این رساله با تکیه بر مبانی شیعه امامیه بر پایه اصول عقلی و بدون استدلال نقلی، مسئله امامت و رهبری سیاسی و الهی اسلام را در سه فصل مورد بحث قرار داده است. در فصل اول بحث از مبادی وروش شناختی مسئله امامت را مطرح کرده و اذعان دارد که امامت و رهبری طبق نظر شیعه امامیه مترتب بر توحید و عدل و نبوت است و نباید در این موضوع تردید کرد. و در فصل دوم پنج پرسش در ماهیت امام، ضرورت وجود امام در هر زمان، علت وجود امام، صفات امام و چگونگی تعیین امام را مورد بررسی قرار می دهد، و در فصل سوم در خصوص غیبت امام عصر(عج) و علت طولانی شدن غیبت به تفصیل بحث کرده است. استدلال عقلی( بدوین استفاده از ادله نقلى)، پرداختن به صفات امام، و بحث از مهدویت از ویژگی های رساله الامامه است. در تصحیح این رساله هشت نسخه از کتابخانه های مجلس شورای اسلامی، دانشگاه تهران، آیت الله مرعشی نجفی، ملک و مرکز احیای آثار قم مورد استفاده قرار گرفته است. در تصحیح این رساله سعی شده است که از شیوه بینابین استفاده شود. در تصحیح این رساله هشت نسخه از کتابخانه های مجلس شورای اسلامی، دانشگاه تهران، آیت الله مرعشی نجفی، ملک و مرکز احیای آثار قم مورد استفاده قرار گرفته است. در تصحیح این رساله سعی شده است که از شیوه بینابین استفاده شود.