ساختار رسمی

ساختار سازمانی، تصویری از ارتباطات رسمی بین کارکنان سطوح مختلف سازمان را نشان می دهد. هرچند به تصویر کشیدن ارتباطات واقعی افراد در سازمان، به چیزی فراتر از ساختار رسمی نیاز دارد؛ که با تحت عنوان ساختار غیررسمی مطرح می شود. هدف این مقاله، رسم ساختار غیررسمیِ یک سازمان ایرانی است. در این پژوهش، حدود 42 نفر از اعضای ثابت یک درمانگاه تخصصی در تهران، از طریق مطالعه ای موردی، مورد بررسی قرار گرفته اند. برای سنجش داده ها که از طریق پرسش نامه های مخصوص شبکه های اجتماعی جمع آوری شده، از یک نرم افزار تحلیل شبکه های اجتماعی تحت وب استفاده شده است. نتایج، منجر به رسم ساختار غیررسمی سازمان موردنظر شده که از طریق تجمیع چهار شبکه اجتماعیِ ارتباط، دسترسی، صلاح و مشورت و اعتماد به دست آمده است. تحلیل شبکه های اجتماعی درون سازمانی، اطلاعات بیش تری در مورد واقعیت سازمان، نسبت به چارت سازمانیِ سازمان، در اختیار مدیران قرار می دهد. به علاوه، با مقایسه ساختار رسمی و غیررسمی یک سازمان می توان به تفاوت آن چه مدیران به صورت نظری در مورد شیوه برقراری ارتباط های افراد طراحی می کنند و آن چه در واقع اتفاق می افتد، پی برد و برای هماهنگی هرچه بیش تر آن چاره جویی کرد.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی مؤلفه های ساختار مطلوب دانشگاه در راستای بسترسازی برای یادگیری پوی پا انجام شد. این پژوهش از نوع مطالعات کیفی به روش پدیدارشناسی است. مشارکت کنندگان پژوهش به روش هدفمند انتخاب شدند و با 16 متخصص حوزه آموزش عالی مصاحبه عمیق انجام شد. در این پژوهش، از رویکرد پدیدارشناسی موستاکاس برای گردآوری و تحلیل داده ها استفاده شده است. قابلیت اعتماد مصاحبه ها از طریق باورپذیری و انتقال پذیری به دست آمد. داده های حاصل از مصاحبه و تحلیل اسناد و مدارک به صورت تحلیل محتوا به روش کدگذاری استقرایی، تجزیه و تحلیل شد. نتایج تحلیل مضمونی، چهار خوشه معانی و 32 مضمون را برای یادگیری پوی پا و سه خوشه معانی اصلی؛ 11 خوشه معانی فرعی و  38 مضمون را برای ساختار دانشگاه نشان می دهد. مؤلفه های یادگیری پوی پا در چهار محور: یادگیری برای یادگرفتن، یادگیرى برای انجام دادن، یادگیرى برای با هم زیستن و یادگیرى برای زیستن دسته بندی شده است. در زمینه ساختار مطلوب سازمانی، سه نوع ساختار رسمی، غیر رسمی و نامرئی در دانشگاه شناسایی شده است. ساختار رسمی شامل تمرکز، پیچیدگی و رسمیت؛ ساختار غیر رسمی شامل روابط غیر رسمی، روابط مبتنی بر اعتماد، روابط تعاملی برون گرا و روابط عاطفی فراگیر است. ساختار نامرئی دانشگاه حول محورهای سیاسی، اجتماعی، رفتاری و علمی شکل می گیرد. تحقق یادگیری پوی پا در دانشگاه نیازمند اصلاح ساختارها و حذف موانع موجود ساختاری از طریق ایجاد ساختارهای منعطف و پویا، تقویت ساختارهای غیر رسمی و ایجاد بستر مناسب برای فعالیت ساختارهای نامرئی دانشگاه است.