ادبیات غنائی

با آغاز دوران قاجاریه ادبیات ایران دستخوش دگرگونی می شود. هرچند در زمینه داستان نویسی و خلق منظومه های غنائی، ادبیات این دوره را نمی توان ادبیات پرباری دانست ولی از دوره مشروطه به بعد، تحولاتی در این عرصه پدید آمد و موجب آشنایی ایرانیان با شعر غنائی رمانتیک و ادبیات مدرن شد. بی تردید شعر غنائی دستاورد جنبش رمانتیک به حساب می آید. در ایران بخش عمده ادبیات غنائی مربوط به منظومه های غنائی و تحولاتی است که در منظومه نویسی از آغاز تا نیمه اول سده سیزدهم هجری پدید آمده است. مطالعه پیرامون پانزده منظومه عاشقانه قاجار و بررسی و مقایسه ساختارگرایانه ی چهار منظومه برجسته این دوران به صورت خاص به نام های منظومه "فیروز و نسرین" و "رابعه و بکتاش" مربوط به قبل از مشروطه و دو منظومه "شیدوش و ناهید" و" زهره و منوچهر" مربوط به بعد از تحولات نهضت مشروطه نشان می دهد که هرچند ساختار منظومه های عاشقانه در دوران قاجار عمدتاً جنبه تقلیدی دارد اما بعد از مشروطه دچار تحولات ملموسی در ساختار چه ازنظر محتوا و چه از نظر روایی شده است.

ادبیات غنائی یکی از مهترین بسترهای انعکاس من شخصی نویسنده یا شاعر است. در داستان هایی که با قالب مناجات، مرثیه، وصف و بثّ الشّکوی سروده شده شاعر شخصی ترین مسائل و ادراکات خود را بیان می دارد. خاطره نویسی در سال های اخیر به دلیل شخصی نویسی مورد توجه بسیاری از نویسندگان برجسته و نوظهور پس از انقلاب اسلامی قرار گرفته است.این پژوهش با روشی تحلیلی توصیفی صورت گرفته است. هدف از آن تمرکز در بافت تأملات نویسندگان خاطرات و نمودهای فراق است. پژوهش نشان می دهد که نویسندگان خاطرات پایداری به شیوه هایی توصیفی خاطرات سوگوارنه خود را که حاوی احساسات و تألمات درونی است، بیان می دارند.

شناخت و بررسی سبکی هر اثر ادبی، یکی از ابزارهای مهم در تعیین شاخص های زبانی، ادبی و فکری آن اثر است. نظامی گنجوی، یکی از بزرگ ترین شاعران ادب فارسی است که شعر او از جنبه های متعدد به ویژه سبک شناسی قابلیت بحث و بررسی را دارد. با بررسی عناصر سبک شناختی، می توان تا حدودی به ساختار شعری او پی برد و جایگاه شاعری او را در تاریخ ادبیات ایران مشخص کرد. هدف از این پژوهش، شناخت عناصر سبکی اشعار نظامی گنجوی و نهایتاً رسیدن به سبک شخصی او است؛ بدین ترتیب در این پژوهش، با استخراج مهم ترین ویژگی های زبانی، فکری و ادبی اشعار وی، سعی شده است تا شناخت بهتری از شعر و سبک خاص این شاعر سترگ به صورت علمی ارائه گردد. در این پژوهش، پس از بررسی نمونه های مختلف در دو منظومه خسرو و شیرین و لیلی و مجنون، به شیوه توصیفی تحلیلی، ویژگی های بارز شعر نظامی به دست آمدند که مهم ترین آن ها عبارت بودند از: تنوع واژگانی، ترکیب های شاعرانه، ابداع مضامین نو، عفت کلام، اشارات تعلیمی، تنوع موضوع، توجه به علوم مختلف، فرهنگ عامه و تصویرسازی های بدیع.