امر روزمره

اهمیت امر روزمره در تاریخ اجتماعی بر کردار، رویکرد و عادات ذهنی کنش گران اجتماعی مبتنی است. با پیروزی جنبش مشروطه و امکان بروز گفتمان مدرن، نشریات نوپای زنان کوشیدند زمینه های ذهنی و شیوه های عملی این دگرگونی گفتمانی را مقوله بندی کنند و رویکرد جدیدی به زندگی و امور زنانه به زنان توصیه کنند تا آنان بتوانند این تحول گفتمانی را به درستی طی کنند. هدف این پژوهش شناسایی مسیری است که این نشریات در حوزه امور روزمره زنان با ایجاد تغییرات جزئی و با رویکردی متفاوت ارائه می دهند. این پژوهش با بهره گیری از روش تحلیل محتوا به دنبال آن است که توضیح دهد گفتمان مدرن برآمده از پیروزی مشروطیت در مسیر تکوین خود چه تأثیری بر امور روزمره زنان گذارده و آنان را به کدام سمت و سو رهنمون کرده است. حاصل این پژوهش آن بود که این نشریات به عنوان نهادهایی مدرن و پیشگام با تغییر رویکرد، ذهن و رفتار زنان در خانه داری و بچه داری کوشیدند با تقویت هویت فردی آنان در مسیر گذار به گفتمان مدرن راهگشای آنان باشند. Abstract: The importance of everyday life in social history is based on behavior, orientations, and mental habits of social agents. After the victory of the constitutional movement and the possibility of outbreak of modern discourse, the newcomer women's newspapers tried to classify the mental background and practical methods of this discursive shift, and in the meantime recommended women a new approach to life and women's affairs, in order to be able to go correctly through this discursive shift. The aim of this paper is to identify the path which these newspapers took up in the sphere of women's everyday life through making partial changes with a different approach. This paper, using content analysis method, seeks to explain that the modern discourse which stemmed from the victory of the constitutional movement, in its formation, what impact has had on women's everyday life and to where it has directed them. The result of this research is that these newspapers as modern and pioneer institutions with a shift in women's approach, mind, and behavior in housekeeping and child rearing, tried to intensify women's individual identity in the path to modern discourse and in course of this to show them the way. Keywords: Housekeeping, Child Rearing, Constitutionalism, Women, Everyday life.

پس از پیروزی انقلاب، نخبگان سیاسی و رهبران انقلابی و توده ها خواهان دگرگونی فوری زندگی روزمره بودند. بنابراین، مواضع نیروهای سیاسی در قبالِ وضع سیاست، در عین تنوع، می بایست زندگی روزمره را نیز شامل می شد و فرهنگ رسمی جدیدی را مسلط می ساخت. پژوهش حاضر بر این پرسش متمرکز است که زندگی روزمره در فاصله پیروزی انقلاب تا عزل بنی صدر چه رابطه ای با منازعه سیاسی داشته است؟ برای بررسی این مسئله، از روش تحقیق ترکیبی استفاده شد. در جمع آوری داده ها از ترکیبی از منابع دست اول و دست دوم استفاده شد که پس از طبقه بندی سعی کرده ایم پس از کشف و توصیف رابطه بین عناصر پژوهش، تحلیل و تفسیر نهایی را ارائه کنیم. این مقاله نشان می دهد که زندگی روزمره در موقعیتی انقلابی در فرایند منازعه پساانقلابی، خودش به موضوع اِعمال قدرت و محل بروز اختلافات نیروهای سیاسی تبدیل شد و پس از دو سال از موقعیت تکثر سیاسی به یگانگی سیاسی رسید. این یگانگی باعث افزایش پدیده های مظنون در زندگی روزمره می شد که می بایست آینده جامعه ایران و روابط نیروهای اجتماعی با ساخت قدرت مستقر را جهت دهد.

با سقوط رژیم شاه تحقق هنجارهای ایدئولوژیک در زندگی روزمره، دستورکار رهبران نظام جدید بود. موفقیت این دگرگونی به نحوه پذیرش مردم بستگی داشت، به عبارتی نیازمند مشروعیت بود. بر این اساس، هدف پژوهش بررسی این پرسش اکتشافی است که تحولات زندگی روزمره چه تأثیری بر الگوی مشروعیت سیاسی در دو دهه نخست پس از پیروزی انقلاب داشته است؟ برای پاسخ از روش کیفی آمیخته استفاده شده که به دلیل اکتشافی بودن به طرح فرضیه نیاز ندارد. داده ها به ما نشان داده اند که زندگی روزمره از سه مرحله تنوع، یکدستی و تقابل ایدئولوژیک بین پدیده های معمولی و سیاست رسمی عبور کرده است که با سه وضعیت سیاست یعنی تنوع نیروهای فعال، یکدستی نیروهای سیاسی و نهایتاً تلاش حاشیه نشین ها برای بازگشت به فعالیت آشکار سیاسی هم راستاست. نتیجه این بررسی نشان می دهد که زندگی روزمره از محملی برای پیروزی انقلاب به محملی برای شکل گیری تعارض های بنیادین بین نظم سیاسی با اعضای عادی جامعه تبدیل شده است و به همین دلیل، تحول الگوی مشروعیت سیاسی از تسلط الگویی متلون به الگویی واحد و سپس به الگوهای متنوع را در پی داشته است که تا امروز تداوم دارد.

مکان زندگی روزمره، ازجمله موضوعاتی است که همواره موردتوجه هنرمندان معاصر بوده است. دلیل این امر نه تنها ارزش گذاری به مکان، بلکه تلاشی بر دیالکتیکی بودن تأمل و درک انتقادی از فرهنگ و زندگی روزمره بوده است. نمایش فضای خصوصی ازجمله خانه در هنر به ویژه عکاسی، در معنابخشی به زندگی روزمره مهم تلقی گشته و به درک امر روزمره به عنوان موضوعی درخور تأمل می انجامد. این مقاله بر آن است با طرح این پرسش که هدف از بازنمایی خانه در آثار عکاسان معاصر ایرانی چه بوده است، به تحلیل بازنمایی مکان در آثارشان نائل آید. مطالعه آثار و تحلیل نشانه های صریح و ضمنی نمایش مکان زندگی روزمره در آثار این هنرمندان، گویای این امر است که بازنمایی خانه در این آثار به منظور بازنمایی امر روزمره، بازیابی خاطرات، حس نوستالژیک و نقد مدرنیته صورت گرفته و هنرمندان با طرح این پرسش ضمنی برای مخاطب که آدم های این مکان ها کجا رفته اند و چگونه می توان این مکان ها را دوباره احیا کرد، به خلق اثر پرداخته اند. این پژوهش کیفی و روش تحقیق توصیفی-تحلیلی می باشد. نقد مدرنیته، حس نوستالژیک، اهمیت به مکان زندگی روزمره و خانه، بازیابی خاطرات، ازجمله اهداف مشترک هنرمندان در بازنمایی مکان زیسته و تجربه شده در زندگی روزمره بوده است. یافته های این پژوهش و نتایج این بررسی در جداولی مجزا بر اساس الگوی هولستی در انتهای مقاله قبل از نتیجه گیری ارائه شده است. همچنین در جدولی دیگر مدل تحلیلی داده های این پژوهش رسم گردیده است. عکس ها و نقاشی های این مقاله با توجه به پرسش پژوهش و بر اساس نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند.