سرگردانی ذهنی

سرگردانی ذهنی پدیده فراگیر و متداولی در شناخت بشری است که نقش آن در حیطه های مرتبط با ذهن انکارناپذیر می باشد. مطالعه حاضر قصد دارد به بررسی رابطه علّی ذهن آگاهی با سرگردانی ذهنی با میانجیگری تنظیم التزام راهبردی، اضطراب، افسردگی و حافظه فعال در بین دانشجویان بپردازد. از این رو، 434 نفر از دانشجویان دختر دانشگاه شهیدچمران اهواز به روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای انتخاب شدند و مقیاس هشیاری به توجه ذهن آگاهانه، مقیاس تنظیم التزام راهبردی، نسخه کوتاه مقیاس حالتی پرسشنامه اضطراب حالتی-خصلتی اسپیلبرگر، مقیاس افسردگی اضطراب استرس، پرسشنامه حافظه فعال و مقیاس سرگردانی ذهنی عامدانه/خود به خودی در اختیار آنان قرار گرفت. داده های گردآوری شده با استفاده از نرم افزارهای SPSS و AMOS (ویراست 21) و به کارگیری روش تحلیل مدلیابی معادلات ساختاری آزمون شدند. به منظور کسب شاخص های برازش مناسب برای الگوی پیشنهادی از روش دسته بندی ماده ها در مورد متغیر ذهن آگاهی استفاده شد. در نهایت، بر اساس مقادیر برخی شاخص ها (برای مثال، 06/0 RMSEA = و 98/0GFI =) مدل از برازش خوبی برخوردار بود. همچنین، تمام مسیرهای مدل به جز دو مسیر اضطراب به حافظه فعال و اضطراب به سرگردانی ذهنی معنی دار بودند. در مجموع، نتایج این پژوهش نشان داد که ذهن آگاهی نقش مهمی در پیش بینی سرگردانی ذهنی دارد که این اثر را از طریق مکانیزم هایی از جمله خودتنظیمی، خلق، و حافظه فعال انتقال می دهد.

زمینه و هدف: ترس از هیجان های منفی نقش مهمی در تنظیم هیجان ناسازگار دارد و زمانی که چنین هیجان هایی تجربه می شوند افراد ممکن است درگیر اجتناب از هیجان شوند. بر این اساس مطالعه حاضر باهدف بررسی نقش سرگردانی ذهنی (Mind wandering) و سفر ذهنی در زمان (Mental time travel) در پیش بینی ترس از شادی (Fear of happiness) انجام شد. مواد و روش ها: این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری آن شامل کلیه دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی شهر بیرجند در سال تحصیلی 97-1396 بود. تعداد اعضای نمونه 500 نفر در نظر گرفته شد. برای انتخاب نمونه روش نمونه گیری خوشه ای بکار رفت. جمع آوری داده ها با استفاده از مقیاس ترس از شادی (Fear of Happiness Scale یا FHS)، پرسشنامه سرگردانی ذهنی (Mind-Wandering Questionnaire یا MWQ) و مقیاس سفر ذهنی در زمان (Mental Time Travel Scale یا MTTS) انجام شد. برای بررسی فرضیه های پژوهش از تحلیل رگرسیون چندگانه استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که بین سرگردانی ذهنی و ترس از شادی همبستگی مثبت و معنی دار وجود دارد. همچنین، بین سفر ذهنی در زمان (گذشته و آینده) و ترس از شادی رابطه منفی و معنی دار وجود دارد (01/0p<). ترس از شادی از طریق سرگردانی ذهنی، سفر ذهنی در زمان گذشته و سفر ذهنی در آینده پیش بینی می شود. به علاوه، سه مدل روی هم 19 درصد واریانس ترس از شادی را تبیین می کنند. نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاضر نشان دهنده نقش سرگردانی ذهنی و سفر ذهنی در زمان (گذشته و آینده) در پیش بینی ترس از شادی است؛ بنابراین در نظر گرفتن نقش این متغیرهای پیش بین توسط متخصصان، درمانگران و برنامه ریزان به هنگام کار با دانشجویان و به طور خاص در مراکز مشاوره ای و درمانی ضروری به نظر می رسد.

پژوهش حاضر با هدف مقایسه نگرش به ازدواج براساس شدت سرگردانی ذهنی در دانشجویان مجرد انجام شد. روش پژوهش توصیفی از نوع علی- مقایسه ای بود. جامعه آماری را کلیه ی دانشجویان مجرد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی در سال تحصیلی 99-1398 تشکیل دادند که 100 نفر با سرگردانی ذهنی خفیف و 142 نفر با سرگردانی ذهنی شدید به روش نمونه گیری دردسترس انتخاب شدند. به منظور جمع آوری داده ها از مقیاس نگرش به ازدواج (بارتن و روسن، 1998) و مقیاس سرگردانی ذهنی (کایر و سلی، 2013) استفاده شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون تی مستقل استفاده گردید. یافته ها نشان داد که میانگین نگرش بدبینانه در گروه سرگردانی ذهنی شدید به نسبت گروه سرگردانی ذهنی خفیف به صورت معنی داری بیشتر بود (05/0> p ). میانگین نگرش خوش بینانه، واقع گرایانه و ایده آل گرایانه در گروه سرگردانی ذهنی خفیف به نسبت گروه سرگردانی ذهنی شدید به صورت معنی داری بیشتر بود (05/0> p ) پیشنهاد می شود آموزش هایی در جهت کاهش سرگردانی ذهنی به دانشجویان مجرد ارایه شود تا نگرش های آنها به ازدواج بهبود یابد.

زمینه و هدف: افسردگی اختلالی شایع در دوران نوجوانی است که پیامدهای شناختی و اجتماعی وسیعی به دنبال دارد؛ یکی از پیامدهای شناختی، سرگردانی ذهنی است که با تشدید افکار ناکارآمد، به فرد افسرده آسیب می زند. به این ترتیب این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی درمان ذهن آگاهی نوجوان محور بر سرگردانی ذهنی و علائم افسردگی انجام شد. مواد و روش ها: روش پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون –پس آزمون با گروه گواه و دوره پیگیری بود. جامعه ی پژوهش نوجوانان دختر افسرده مراجعه کننده به مراکز روانشناختی شهر اصفهان در سال 1400 بودند. از جامعه مذکور، 30 دختر نوجوان افسرده با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و به طور تصادفی به گروه آزمایش و گواه تقسیم شدند. آزمودنی ها به پرسشنامه افسردگی (BDI-II) و مقیاس سرگردانی ذهنی (MWS) در مراحل پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری پاسخ دادند. گروه آزمایش 8 جلسه ی 60 دقیقه ای درمان ذهن آگاهی نوجوان محور را دریافت کردند در حالی که گروه گواه مداخله ای را دریافت نکرد. داده ها با روش تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر و با استفاده از نسخه ی 26 نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: نتایج بیانگر این بود که بین نمرات افسردگی و سرگردانی ذهنی گروه ها در پس آزمون و پیگیری نسبت به پیش آزمون تفاوت معنادار وجود دارد. اثر متغیر بین گروهی مداخله نیز در کاهش افسردگی و سرگردانی ذهنی معنادار است. یعنی انجام درمان ذهن آگاهی نوجوان محور توانسته است نمرات افسردگی و سرگردانی ذهنی را نسبت به به گروه گواه کاهش دهند (01/0>p). نتیجه گیری: بر اساس نتایج، درمان ذهن آگاهی نوجوان محور می تواند به عنوان یک گزینه مداخله ای مؤثر برای کمک به نوجوانان افسرده و کاهش سرگردانی ذهنی آنان مورد استفاده قرار گیرد.

این پژوهش با هدف بررسی نقش واسطه ای سرگردانی ذهنی در رابطه بین باورهای فراشناختی با پریشانی روان شناختی در دانشجویان انجام شد. پژوهش حاضر از لحاظ هدف جزء پژوهش های بنیادین و از لحاظ روش از نوع مطالعات همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش، کلیه دانشجویان دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز از چهار دانشکده ی (روان شناسی و علوم تربیتی، هنر، علوم سیاسی و مدیریت) در سال 1401 بودند که از بین آن ها 200 نفر از طریق نمونه گیری تصادفی-خوشه ای انتخاب شدند. ابزارهای این پژوهش شامل مقیاس پریشانی روان شناختی (K10، کسلر و همکاران، 2002)، پرسشنامه باورهای فراشناختی (MCQ، ولز و کارت رایت-هاتون، 2004) و مقیاس سرگردانی ذهنی (MWS، کاریر و همکاران، 2013) بودند. داده ها با استفاده از روش تحلیل مسیر تجزیه و تحلیل شدند. نتایج تحلیل مسیر حاکی از برازش مناسب مدل بود. یافته ها نشان داد که باورهای فراشناختی و سرگردانی ذهنی به صورت مستقیم با پریشانی روان شناختی رابطه داشتند (۰01/۰p‹). همچنین مؤلفه های باورهای فراشناختی به صورت غیرمستقیم از طریق سرگردانی ذهنی توانستند پریشانی روان شناختی در دانشجویان را پیش بینی کنند (۰01/۰p‹). از یافته ها می توان نتیجه گرفت که سرگردانی ذهنی نقش واسطه ای بین باورهای فراشناختی و پریشانی روان شناختی در دانشجویان دارد و لزوم توجه به این عوامل در تعامل با یکدیگر در برنامه های ارتقای سلامت روان دانشجویان ضروری است.

این پژوهش با هدف مقایسه سرگردانی ذهنی، تعلل ورزی تحصیلی، همجوشی شناختی و پردازش هیجانی دانشجویان دارای اختلال اضطراب امتحان با عادی انجام شد. جامعه آماری این پژوهش علی - مقایسه ای دربرگیرنده کلیه دانشجویان دانشگاه آزاد شهر نجف آباد در سال تحصیلی 1400-1399 بود که از این میان تعداد 100 دانشجو (50 دانشجو دارای تشخیص اضطراب امتحان مطابق با نمره برش بالای 12 در پرسشنامه اضطراب امتحان ساراسون پس از همتاسازی با 50 دانشجو بدون اضطراب امتحان) با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای و هدفمند به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. اطلاعات به وسیله پرسشنامه های سرگردانی ذهنی کاریر و سلی، تعلل ورزی تحصیلی سولومون و راث بلوم، همجوشی شناختی گیلاندرز و همکاران و پردازش هیجانی باکر و همکاران گردآوری شد. نتایج با استفاده از آزمون تحلیل واریانس چند متغیری در نرم افزار SPSS.23 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. براساس یافته های حاصل از تحلیل واریانس چند متغیری مشخص شد که بین سرگردانی ذهنی، تعلل ورزی تحصیلی، همجوشی شناختی و پردازش هیجانی دانشجویان دارای اختلال اضطراب امتحان با عادی تفاوت وجود دارد (05/0>p)؛ نتایج آزمون تعقیبی LSD نیز نشان داد که دانشجویان دارای اختلال اضطراب امتحان در مقایسه با دانشجویان عادی نمرات بالاتری را در سرگردانی ذهنی، تعلل ورزی تحصیلی، همجوشی شناختی و پردازش هیجانی کسب کردند (05/0>p). لذا، با توجه به بالا بودن نمرات سرگردانی ذهنی، تعلل ورزی تحصیلی، همجوشی شناختی و پردازش هیجانی در بین دانشجویان دارای اختلال اضطراب امتحان، اطلاع رسانی، تحقیق و بررسی علمی بیشتر برای درک این تفاوت ها و همچنین کمک به کنترل و درمان به موقع مشکلات ناشی از اضطراب امتحان توصیه می شود.