دولت عباسی

پیشگویی و اخترشماری در امور نظامی از ویژگی های لشکرکشی ها در طول تاریخ بخصوص در قرون اولیه اسلامی می باشد. هرچند در صدر اسلام این پیشگویی ها جایی در بین تاکتیک های نظامی مسلمانان نداشت، لیکن پس از جذب تمدن های قدیمی بخصوص تمدن ایرانی در تمدن اسلام به تدریج پیشگویی و اخترشماری نیز از مهمترین امور فرماندهان جنگ شد. این پژوهش با تکیه بر منابع تاریخی و با رویکری توصیفی و تحلیلی در پی بازنمایی تاثیر ایرانیان در بکارگیری و رواج اخترشماری در امور نظامی بوده و نشان داده است که همزمان با استقرار دولت عباسیان بر مبانی ایرانی این وجه از تمدن ایرانی در تمدن اسلام بکار گرفته شده است.

نظام وزارت یکی از ارکان قوام بخش هر حکومتی است. هرگاه حکومتی از یک دستگاه دیوانی قوی برخوردار باشد، ثبات بیش تری داشته است و دولت عباسی نیز از دستگاه دیوانی وزارتی برخوردار بوده است که نمود آن در دورة آل بویه و سلجوقیان بیش تر به چشم می آید. برای تبیین نقش دیوان وزارت آثار زیادی نوشته اند. یکی از آن ها کتاب نظام وزارت در دولت عباسیان (عصر آل بویه و سلجوقیان) اثر زهرانی است. این تحقیق با رویکردی تفسیری و مسئله ای درپی نقد و بررسی کتاب مذکور است و یافته ها حاکی است که زهرانی هرچند به اهمیت نظام وزارت می پردازد، اما او هم به سبک و سیاق متقدمان همان اطلاعات را بازگو می کند و یک مدل کلی را برای سامان تحقیق طرح کرده و براساس آن کل کتاب را تحلیل کرده است. همین امر باعث محدودیت هایی در ارائة تحلیل بهتر شده است و درنهایت این که به نقش خود وزیر درمقام یک فرد بیش تر پرداخته است تا این که او را درقالب یک نظام بررسی کند.