یورگن روله

رابطه انقلاب و ادبیات را در سه دوره متمایز می توان مفصل بندی کرد. در دوره اول پیش از برقراری نظم انقلابی، ادبیات موتور محرکه شعارهای انقلاب و گسترش دهنده آن به لایه های طبقاتی و اجتماعی است. در مرحله ثبات و نهاد سازی انقلاب، ادبیاتِ مستقل طرد و حذف می شود و در دوره سوم، با تردید نسبت به آموزه های انقلابی ادبیات مسیری یکسر متفاوت از انقلاب در پیش می گیرد. کتاب سه گانه «ادبیات و انقلاب» نوشته یورگن روله در اصل شرحی از این دوره های سه گانه است. نویسنده در کتابِ اول از طریق تحلیل متن و هرمنوتیک، همراهی و رویارویی نویسندگان روس با انقلاب اکتبر را بررسی می کند، در کتاب دوم به رابطه مارکسیسم و نویسندگان اروپایی و به ویژه آلمان می پردازد و تولید آثار ادبی را در طی سال های 1917 تا 1960 مورد کاوش قرار می دهد؛ کتاب سوم نیز به شرح روایت آثار ادبی در آمریکای لاتین می پردازد. مقاله حاضر با خوانش آثار یورگن روله و به ویژه کتاب «ادبیات و انقلاب: نویسندگان روس» نسبت میان انقلاب و ادبیات را از دریچه فراتاریخ نگاری هایدن وایت،تحلیل ادبی گرینبلات و پسافرمالیسم باختین مورد سنجش و نقد قرار داده است.

از مسائل مهمی که موجب تغییرات گسترده، در شئون مختلف سیاسی اجتماعی جامعه می شود، «انقلاب» است. انقلاب در دوره بندی هنر و ادبیات، چنان تأثیر مهمی دارد که ادبیات برخی کشورها را، به «ادبیات قبل یا بعد از انقلاب» تقسیم می کنند. یکی از مهم ترین نظریه ها درمورد رابطه ادبیات با انقلاب، نظریه یورگن روله است. مقاله حاضر می کوشد بر مبنای تقسیم بندی روله، به دوره بندی ادبیات انقلاب اسلامی به طور کلی، و همچنین بررسی امکان یا عدم امکان گسست بینامتنیت در انقلاب ها بپردازد. بدین منظور، ابتدا به تعریف بینامتنیت پرداخته شده و در ادامه برای طبقه بندی ادبیات انقلاب اسلامی، از دوره بندی سه گانه یورگن روله (= دوره احساسات، دوره تردید و دوره گسست)، بهره برده شده است. در پایان، گسست یا عدم گسست بینامتنیت در انقلاب بررسی شده است. این پژوهش که با روش توصیفی تحلیلی نوشته شده است، برای تأیید بیشتر نظریه روله، از نظریه های گوناگون زبان شناسی، نظریه «واقعیت مندی» هارولد بلوم و دیگر نظریه های مرتبط کمک گرفته است و نتیجه می گیرد که می توان از تقسیم بندی روله به عنوان ملاکی برای دوره بندی آثار ادبیات انقلاب اسلامی بهره برد؛ علاوه براین اگرچه انقلاب ها، موجب گسست بینامتنی می شوند، اما این گسست شامل همه اجزای سنت نمی شود، زیرا جریان آهسته و پیوسته سنت، ریشه دارتر از آن است که حوادث سیاسی و اجتماعی دوره یا نظامی خاص، بتواند موجب نابودی کامل آن شود.