استعداد یابی

امروزه پیشرفت حوزه های مختلف فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و به ویژه فناوری، محیطی رقابتی، پویا و به شدت متغیر را در داخل سازمان ها و محیط پیرامونی ایجاد کرده است. نتایج تحقیقات در سازمان های مختلف نشان از کمبود نیروهای شایسته و بااستعداد دارد. به این ترتیب  برای پاسخ به افزایش نیاز سازمان هایی ازجمله سپاه پاسداران، به مدیران و کارکنانی به مراتب توانمندتر، مستعدتر و شایسته تر، می توان به طراحی و تبیین الگوی جانشین پروری براساس مفاهیم غنی سرمایه انسانی، استعدادیابی و مدیریت استعداد و شایستگی ها اقدام نمود. این تحقیق برای ارائه الگوی جانشین پروری در سپاه  از ابعاد و مؤلفه های بومی شده طبق نظر خبرگان و صاحب نظران سازمانی و دانشگاهی بهره برداری می کند. با استفاده از روش تحلیل مسیر و رگرسیون، ارتباط و اولویت بندی ابعاد و مؤلفه ها نشان داده می شود. درنتیجه با بررسی هر یک از ابعاد الگو، اولویت هریک از مؤلفه ها بر دیگری شناسایی شده و انطباق آنها با سایر تلاش های دانشمندان در زمینه جانشین پروری، مطابقت داده می شود.

پژوهش حاضر با هدف تدوین چهارچوبی مناسب برای فرایند استعدادیابی و جانشین پروری در نظام آموزش عالی با رویکرد پژوهش آمیخته انجام گرفت. ابتدا با بررسی گسترده ادبیات پژوهش به بررسی و استخراج ابعاد و مؤلفه های مختلف استعدادپروری و جانشین پروری از دیدگاه صاحب نظران متعدد به روش تحلیل محتوای جهت دار و تلخیصی و انجام مصاحبه های نیم ساختاریافته پرداخته شد. سپس عوامل استخراج شده توسط 30 نفر از  خبرگان که دارای یکی از دو شرایط تحصیلات عالی در حوزه مدیریت منابع انسانی وتدریس این دروس در دانشگاه یا اشتغال در سطوح ارشد مدیریتی حوزه منابع انسانی دانشگاها و مؤسسات آموزش عالی می باشند اعتباریابی گردید. با استفاده از روش دلفی، آزمون فریدمن و ضریب هماهنگی کندال، شش تم اصلی، 18 مؤلفه فرعی و 118 شاخص و مفهوم  نهایی استخراج شد و چارچوب منسجمی  برپایه عوامل علّی، عوامل زمینه ای، مدل سازی شایستگی،  نخبه یابی، توانمندسازی و  نگهداشت ارائه شده است.

هدف از پژوهش حاضر ارائه الگو و تدوین شاخص های استعداد یابی در رشته بسکتبال بر اساس پارامتر های رفتاری و روانشناختی بود. روش پژوهش از نوع پژوهش های آمیخته اکتشافی (کیفی-کمی) بود. نمونه آماری پژوهش در بخش کیفی (نمونه گیری به صورت هدفمند) تا اشباع نظری داده ها شامل 21 نفر از بالاترین سطح مربیان، کارشناسان بسکتبال و متخصصان استعدادیابی و در بخش کمی (صورت تصادفی) شامل 242 نفر از مربیان بسکتبال بین المللی (فیبا) (7 نفر)، درجه 1 (60 نفر) و درجه 2 (175 نفر) بود. برای جمع آوری داده ها از مصاحبه عمیق و پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. روایی و پایایی مصاحبه و پرسشنامه با استفاده از نظر خواهی از متخصصان، توافق دو کدگذار، روایی همگرا، آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی مورد بررسی و تأیید قرار گرفت. در نتیجه تحلیل اولیه مصاحبه ها از طریق کدگذاری باز 10 مقوله، 30 زیر مقوله و 101 مفهوم کلیدی از متن مصاحبه ها استخراج و در نهایت منجر به ارائه مدل مفهومی با 9 مقوله و 33 زیر مقوله شد. آزمون پارامترهای استعدادیابی در رشته بسکتبال مستخرج از تحلیل مصاحبه ها با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی مرتبه دوم نشان پارامترهای فیزیولوژیک (79/0=β)، روانشناختی (49/0=β) از اهمیت برخورداند. همچنین، آزمون مدل مفهمومی با استفاده از مدل سازی معادلات ساختاری نشان داد که از میان سازه های مستخرج از بخش کیفی به ترتیب فرهنگ سازی (35/0=β، 01/0=P)، مراکز استعدادیابی (23/0=β، 02/0=P)، وضعیت اقتصادی (22/0=β، 02/0=P) و مدیریت (13/0=β، 03/0=P) بیشترین نقش را در استعدادیابی در رشته بسکتبال دارند.

   این پژوهش به طراحی الگوی مطلوب مدیریت استعداد و ارزیابی وضع موجود مدیریت استعداد  سازمان پرداخته است.  مطالعه حاضر با توجه به هدف آن  از روش تحقیق آمیخته اکتشافی استفاده نمود. جامعه تحقیق در بخش کیفی، مدیران سازمان تامین اجتماعی بودند و  جمع آوری داده ها با استفاده از مصاحبه نیمه ساختارمند و  نمونه  گیری هدفمند با مشارکت تعداد 20 مدیر عالی و میانی سازمان انجام شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل محتوای استقرایی در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی استفاده شد. به منظور برآورد الگو و شناسایی وضع موجود فعالیت ها و فرآیندها در سازمان تامین اجتماعی، پرسشنامه حاصل از تحلیل مصاحبه های کیفی با 28  گویه در بین 245 نفر از مدیران سازمان تامین اجتماعی به روش نمونه  گیری تصادفی ساده  توزیع شد. در بخش کیفی این پژوهش، الگوی مدیریت استعداد در چهاربعد  جذب (استعدادخواهی)  با تعداد 12 مولفه، انتخاب  (استعداد یابی) با تعداد 7 مولفه، توسعه (استعدادپروری)  با تعداد 10مولفه و حفظ (استعدادگماری) با تعداد 8 مولفه جمعا 37 مولفه بدست آمد. نتایج حاصل از اجرای آزمون تی تک نمونه  بر روی داده های بدست آمده نشان داد که  در چرخه مدیریت استعداد در سازمان تامین اجتماعی بعد استعدادخواهی کمترین میانگین را به خود جلب کرده است در حالیکه بعد استعدادپروری با بیشترین میانگین در وضع موجود است. نظر می رسد سازمان تامین اجتماعی باید توجه بیشتری را به فرایند جذب (استعداد خواهی) معطوف دارد.