مدل فاجعه

پژوهش حاضر با هدف تعیین ویژگی های روان سنجی نسخة فارسی "جدول سنجش عواطفورزشیبازنگری شده" که ابزاری کارآمد جهت سنجش احساس انگیختگی و اضطراب شناختی و تمایز آن ها در چهارچوب مدل فاجعه محسوب می شود، انجام گرفت. بدین منظور، 218 ورزشکار (102 مرد و 116 زن) در دو سطح مهارتی ماهر (96 نفر) و کم تجربه (122 نفر) در پنج رشتة ورزشی (تیروکمان، تنیس روی میز، بدمینتون، بسکتبال و والیبال) به صورت هدفمند انتخاب شدند و سه پرسش نامة "جدول سنجش عواطف ورزشی بازنگری شده"، "اضطراب حالتی رقابتی 2" و "اضطراب رقابت ورزشی" را پیش از شروع مسابقه تکمیل نمودند. شایان ذکر است که روایی صوری و محتوایی (91/0) و پایایی زمانی (از طریق ضریب هم بستگی درون طبقه ای به روش آزمون آزمون مجدد برای مؤلفة انگیختگی=77/0و اضطراب شناختی=86/0) تأیید گردید. روایی هم گرا، افتراقی و هم زمان نیز توسط ضریب هم بستگی پیرسون تأیید شد و روایی سازه توسط آزمون تی گروه های مستقل مورد تأیید قرار گرفت؛ بنابراین، نسخة فارسی این ابزار دارای ویژگی های روان سنجی معتبر جهت اندازه گیری احساس انگیختگی و اضطراب شناختی ورزشکاران پیش از مسابقه می باشد.

در این پژوهش ابعاد انگیختگی فیزیولوژیک و اضطراب شناختی شرایط عادی و فشار و تأثیر آن ها بر دقت عملکرد و ویژگی های کینماتیک حرکت سلاح در دو گروه نخبه و نوآموز بررسی شد. انگیختگی فیزیولوژیک با سطح هدایت الکتریکی پوست ثبت شد. دقت عملکرد و ویژگی های کینماتیک سلاح (زمان حرکت، اوج سرعت سلاح، جابه جایی در محور افقی و عمودی) در دو گروه توسط تحلیل واریانس مرکب با اندازه های تکراری آزمون شد. افزایش انگیختگی فیزیولوژیک و اضطراب حالتی از شرایط عادی به فشار نشان دهنده ایجاد شرایط فشار بود. افزایش بیشتر انگیختگی فیزیولوژیک در گروه نوآموز منجر به افزایش اوج سرعت سلاح و جابه جایی در محورعمودی و کاهش دقت عملکرد شد. در مقابل، در شرایط فشار دقت عملکرد گروه نخبه با کاهش جابه جایی در محور افقی و عمودی افزایش یافت. یافته ها از پیش بینی مدل فاجعه که بر اساس ارتباط عملکرد حرکتی با انگیختگی فیزیولوژیک و اضطراب شناختی مفهوم سازی شده، حمایت کرد.