رامین

در این تحقیق، تلاش آن است با نامه ها، شناخت و اشاعه فرهنگ کهن و پربار ایران بیان شود. نوشتار از جنبه موضوع، زمان، مکان و لحن بنیادی، مفهومی ایرانی دارد. سراسر منظومه ویس و رامین را پرتوی از فر تبار ایرانی فرا گرفته است. با اینکه فخرالدین اسعد گرگانی فضای زمان زندگی خویش را، با ذکر تحمیدیه و ستایش پیامبر و حاکم شهر اصفهان و بانی کتاب در قرن پنجم هجری لحاظ داشته، اما واژه ها همچنان سبکبار و روح نواز از عشق و دلدادگی نیاکان ایرانی پیام دارند. تحقیقی که در روایت از نامه های ویس و رامین انجام شد، نمایی مختصر از گفتار داستان را داراست. وفاداری، مهربانی، اشاره به وصف زیبایی های ویس، در کنار سخنان سنجیده او، اشاره به جفاهای رامین، و سرانجام عدل و فرهنگ و دانش پروری او، و پند سه گانه پندار، گفتار و کردار نیک، را در لا به لای متن نامه ها می توان یافت؛ مانند تمنا از یزدان، برای سلامتی یکدیگر و امید به وصال. تم نامه ها با اشعار عاشقانه و موسیقی شادند و تصویرهای اروتیک داستان، عشقی زمینی را به تصویر می کشند، از این باب موسیقی تنیده در ابیات، غنا و آواز کهن را جاوید می سازد. در نتیجه، نامه ها هم بیانی جدی و پند آموز و هم جنبه های واقعی زندگی، وصف حالت درونی و عاطفی و گاه کنایی و آرایه ای و گاه توضیحی و توصیف شخصیت ها، طبیعت، توجه عاشق و معشوق نسبت به یکدیگر را در کنار حالاتی چون تکبر و خودخواهی، دلتنگی و ملال، جدایی و فراق، یعنی جنبه های واقعی زندگی نشانگر هستند.

کتاب ویس و رامین اثر فخرالدین اسعد گرگانی ازجمله منظومه های عاشقانه ماندگار در ادب پارسی است. این کتاب روایت عشق ممنوعه ویس بر برادر همسر خود رامین و البته احساس عاشقانه متقابل رامین به اوست. فخرالدین اسعد گرگانی یک داستان قدیمی پهلوی را که پیرامون منشأ آن بین مورخین اختلاف وجود دارد را به نظم درآورده و به نظر می رسد قدری باورهای خود را در آن دخیل کرده است چراکه در بسیاری از ابیات و تکه های داستان با نگاهی شگفت مندانه و قاضی مأبانه روبه رو هستیم. در اینجا ما با روش نشانه شناسی و با استفاده از نظریه رمزگان دانیل چندلر به دنبال بررسی مفهوم عشق در قالب رمزگان های اجتماعی، ادراکی، تفسیری و متنی هستیم. این داستان سرشار از مفاهیم ناب عاشقانه بر مبنای رمزگان های یادشده و تجربیاتی جالب در قیاس با نظریات جدید است.

هدف شناساندن اشخاص داستانی منظومه ویس و رامین متعلق به قرن پنجم به قلم فخرالدین گرگانی که یادگار روزگار اشکانیان است در کنار کلام شاعر به واژه هایی چون خویشکاری، شمن، گوسان و خنیاگر هم اشاره دارد که هر یک سهمی در جذابیت و موسیقی روح نواز مجموعه داستان دارند؛ گوسان و خنیاگر، همان حال و هوای عاشقانه و وصال روایی عشق کهن را بر فضای داستان حاکم می سازند، که دیگر نقش آفرینان. پر بسامدترین قسمت اثرگذار داستان، شمن بودن آدمی در دانایی اوست که به عدالت و ایثار و فرمانروایی بلامنازع تقدیر جهان و آبادی جهان سرک می کشد. سرودگویی یعنی لحن نامه ها، مناظره، سرزنش یکدیگر، دشنام و اوقات تلخی یکی بر دیگری، پرسش و پاسخ، تشویق و تحریک، پند و اندرز است و هم تحسین یکدیگر، چون گله و شکایت که محور وقایع واقع گرایانه است. خویشکاری در آزادگی، سخنوری و بخشندگی، در کنار شادی، نیکنامی، خوشبختی، رفاه، اعتقاد به قضا و قدر و نبرد درونی و برونی بشر، کنار رفتن ابرهای تیره دوران کهولت فرمانروایی شاه موبد و بر اریکه قدرت نشستن رامین و فرارسیدن دوران زندگی آرام مردمان ایران، نکات ارزشمند داستان است.