خرگوش

در این مقاله حکایتى ازکلیله و دمنه با نام "ملک پیلان و خرگوش " از لحاظ اسطوره شناسى مورد بررسى و تحلیل قرارگرفته است، و این همان حکایتى است که مولانا نیز در دفتر سوم مثنوى آن را ذکرکرده و با نگاه خاص خویش، تأؤیلى معنوى از آن به دست داده است. کلیله و دمنه مجموعه اى از حکایات کهـن هندى است که مىگویند برزویه طبیب آن را پس از سفرى طولانى به دیار هند به ارمغان آورده است. حکایتهاى این کتاب همواره مورد توجه مولفان متون فارسى بوده و پلى در میان فرهنگ هند و ایران ایجادکرده است. در این مقاله، ریشه هاى حکایت "ملک پیلان و خرگوش " در اساطیر اقوام مختلف- چینى، هندى، ایرانى، بابلى و...- جستجو و مورد تحلیل و رمزگشایى قرارگرفته است. تحلیل رابطه مثلث اسطوره اى ماه و خرگوش و آب، و رابطه ماه و مرگ از مباحث این مقاله است.

گاهی عارفان از یک تناسب و شباهت جزئی حکایت با مفاهیم مورد نظر، متوجه نکته های تعلیمی ومعانی بلند عرفانی می شوند و با نگاهی دیگرگونه به شخصیت ها و حوادث داستان، تفسیر (بلکه تأویل) دیگری - جدای از معانی اخلاقی - از آن ارائه می کنند؛ همچون نگاه مولانا به برخی از حکایت های تعلیمی کلیله و دمنه (از جمله حکایت خرگوش و شیر) و تأویل آن ها. عرفا به دلیل اینکه با حقایق غیر قابل بیان و ناگفتنی سرو کار دارند، نسبت به داستان های حیوانات توجه خاصی داشته اند. البته بسیاری از مفاهیم مذهبی و اخلاقی چنین ویژگی ای دارند که درک آن ها آسان نیست، اما این مفاهیم کم و بیش مصداقی خارجی دارند و براساس همان مصداق هم  ارزش گذاری و شناخته می شوند. این تحقیق به منظور شناخت تأثیر تعلیمی کلیله و دمنه بر روی حکایت خرگوشان مثنوی مولوی انجام گرفته، نتایج به دست آمده نشان می دهد که تمثیل های مولانا در انگیزه ی نوشتن یک حکایت و چگونگی آوردن عبارات حکیمانه، تحت تأثیر کلیله و دمنه هستند.