رشد اخلاقى

" پژوهش حاضر با هدف بررسى رشد اخلاقى نوجوانان آزاردیده و آزارندیده در ابتدا و میانه نوجوانى اجرا گردید. نمونه این پژوهش با استفاده از نمونه گیرى خوشه اى از بین دانش آموزان مدارس دخترانه و پسرانه شهرکرد در دو مقطع دوم راهنمایى و دوم دبیرستان به دست آمد. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه آزاردیدگى و آزمون تبیین مسائل براى بررسى رشد اخلاقى بود. بر اساس نمرات، آزمودنى ها در پرسشنامه آزاردیدگى هشت گروه پانزده نفرى شامل نوجوانان دختر سیزده ساله آزاردیده، نوجوانان دختر سیزده ساله آزارندیده، نوجوانان پسر شانزده ساله آزاردیده، نوجوانان پسر شانزده ساله آزارندیده انتخاب گردیدند و بر روى آزمودنى ها آزمون تبیین مسائل (رشد اخلاقى) اجرا گردید. داده هاى پژوهش با آزمون آمارى Tمستقل و آزمون کاى اسکوئر مورد بررسى کمى قرار گرفت. نتایج حاصل از مقایسه رشد اخلاقى نوجوانان آزاردیده و آزارندیده نشان داد نوجوانان سیزده ساله آزاردیده و آزارندیده از لحاظ رشد اخلاقى تفاوت معنادارى نداشتند و هر دو در مرحله سوم از مراحل رشد اخلاقى کالبرگ قرار داشتند. اما نوجوانان شانزده ساله آزاردیده و آزارندیده از لحاظ سطح رشد اخلاقى، تفاوت معنادارى را نشان دادند. نوجوانان آزارندیده در مرحله چهارم و نوجوانان آزاردیده در مرحله سوم رشد اخلاقى کالبرگ قرار داشتند.همچنین در نوجوانان سیزده و شانزده ساله آزاردیده تفاوت معنادارى از لحاظ رشد اخلاقى مشاهده نشد و هردو در مرحله سوم از مراحل رشد اخلاقى کالبرگ قرار داشتند. ولى نوجوانان شانزده ساله آزاردیده و آزارندیده از لحاظ سطح رشد اخلاقى تفاوت معنادارى داشتند، به طورى که نوجوانان سیزده ساله در مرحله سوم و نوجوانان شانزده ساله در مرحله چهارم رشد اخلاقى کالبرگ قرار داشتند. در بررسى مشخصات والدین نوجوانان آزاردیده و آزارندیده نیز مشخص گردید که نوجوانان آزاردیده در متغیرهاى سن پدر، تحصیلات پدر، شغل پدر، وضعیت مالى خانواده و معدل درسى، با نوجوانان آزارندیده تفاوت داشتند. در بررسى پرسش هاى پژوهش نیز مشخص گردید که نوجوانان دختر و پسر از لحاظ میزان آزاردیدگى تفاوت چندانى با یکدیگر نداشتند، هر چند پسران در مقیاس آزار فیزیکى نمرات بالاترى کسب کردند. همچنین میزان آزاردیدگى نوجوانان در میانه نوجوانى (شانزده سال) بیش تر از نوجوانان در ابتداى نوجوانى (سیزده سال) گزارش شده است. "

چگونگى رشد اخلاقى، ارزشى و دینى در نوجوانان و جوانان از موضوعات مهم روان‏شناسى رشد است که روان‏شناسان بزرگ درباره آن به تحقیق و نظریه‏پردازى پرداخته‏اند. این تحقیق تلاشى دیگر در این راستا است که مى‏کوشد تا چگونگى رشد و پرورش اخلاقى و دینى نوجوانان و جوانان را هم بر پایه دانش روان‏شناسى رشد و هم با تکیه بر یافته‏هاى دانش روان‏شناسى تربیتى، تبیین نماید. سعى بر این است که با نگرشى نو چگونگى رشد اخلاقى و ارزشى نوجوانان و جوانان را بررسى و نظریه تازه‏اى را درباب مراحل شکل‏گیرى و رشد دینى ارائه دهد. کیفیت تعامل اجتماعى با دیگران و پیامهاى اخلاقى که دراین ارتباطها به نوجوانان و جوانان داده مى‏شود بسیار قویتر از آموزشهاى مستقیم اخلاقى است که معلم یااستاد در کلاس درس ارائه مى‏کند. براى آنکه معلمان و والدین سهم مثبتى در رشد اخلاقى و دینى نوجوانان و جوانان داشته باشند باید روابط محترمانه‏اى رابا آنان ایجاد کنند. نوجوانان و جوانان نیاز به راهنمایى دارند و این راهنمایى باید در جریان یک ارتباط متقابل محترمانه به آنان ارائه شود، چراکه رشد اخلاقى و دینى نه فقط ناشى از تواناییهاى فکرى بلکه همچنین حاصل چگونگى روابط با والدین و مربیان و معلمان و همسالان و نوع ارزشهاى اجتماعى - فرهنگى و عواطفى است که در این ارتباطها با نوجوانان و جوانان مبادله مى‏شود. ترکیب پویاى ویژگیهاى انگیزشى، شناختى، عاطفى، اجتماعى و فرهنگى باعث مى‏شود وى پذیراى رفتار اخلاقى باشد، یعنى هم به ارزشهاى اخلاقى اولویت بدهد و هم به خداوند و جاودانگى خیر و فضیلت و ارزش انسانى خود و دیگران ایمان داشته باشد. لازم به یادآورى است، به دلیل حجم زیاد مقاله، بخش نخست آن در این شماره و بخش دوم آن در شماره بعدى ویژه روان‏شناسى از نظر خوانندگان عزیز خواهد گذشت.

چگونگى رشد اخلاقى، ارزشى و دینى در نوجوانان و جوانان از موضوعات مهم روان‏شناسى رشد است که روان‏شناسان بزرگ درباره آن به تحقیق و نظریه‏پردازى پرداخته‏اند. این تحقیق تلاشى دیگر در این راستا است که مى‏کوشد تا چگونگى رشد و پرورش اخلاقى و دینى نوجوانان و جوانان را هم بر پایه دانش روان‏شناسى رشد و هم با تکیه بر یافته‏هاى دانش روان‏شناسى تربیتى، تبیین نماید. سعى بر این است که با نگرشى نو چگونگى رشد اخلاقى و ارزشى نوجوانان و جوانان را بررسى و نظریه تازه‏اى را درباب مراحل شکل‏گیرى و رشد دینى ارائه دهد. کیفیت تعامل اجتماعى با دیگران و پیامهاى اخلاقى که دراین ارتباطها به نوجوانان و جوانان داده مى‏شود بسیار قویتر از آموزشهاى مستقیم اخلاقى است که معلم یااستاد در کلاس درس ارائه مى‏کند. براى آنکه معلمان و والدین سهم مثبتى در رشد اخلاقى و دینى نوجوانان و جوانان داشته باشند باید روابط محترمانه‏اى را با آنان ایجاد کنند. نوجوانان و جوانان نیاز به راهنمایى دارند و این راهنمایى باید در جریان یک ارتباط متقابل محترمانه به آنان ارائه شود، چرا که رشد اخلاقى و دینى نه فقط ناشى از تواناییهاى فکرى بلکه همچنین حاصل چگونگى روابط با والدین و مربیان و معلمان و همسالان و نوع ارزشهاى اجتماعى ـ فرهنگى و عواطفى است که در این ارتباطها با نوجوانان و جوانان مبادله مى‏شود. ترکیب پویاى ویژگیهاى انگیزشى، شناختى، عاطفى، اجتماعى و فرهنگى باعث مى‏شود وى پذیراى رفتار اخلاقى باشد، یعنى هم به ارزشهاى اخلاقى اولویت بدهد و هم به خداوند و جاودانگى خیر و فضیلت و ارزش انسانى خود و دیگران ایمان داشته باشد. لازم به یادآورى است، به دلیل حجم زیاد مقاله، بخش نخست آن در شماره 29 فصلنامه آمده است و اینک در این شماره قسمت دوم آن از نظر خوانندگان عزیز خواهد گذشت.