گردشگری زیارتی

این مقاله به ارزش درک شده، از منظر اسلامی نگریسته و به بررسی تأثیر ارزش ادراک شده مقصد زیارتی بر رضایت گردشگر خارجی مسلمان پرداخته است. روش تحقیق توصیفی-پیمایشی بوده و تعداد 153 نمونه، با استفاده از نمونه گیری در دسترس برای مطالعه انتخاب شد. جهت بررسی روایی سازه های موجود در پرسش نامه، تحلیل عاملی تأییدی صورت گرفت و سپس برای آزمون فرضیه ها از نرم افزار معادلات ساختاری استفاده شد. یافته های تحقیق نشان داد هزینه های ادراک شده شامل ارزش پولی ادراک شده، ریسک درک شده و زمان و تلاش صرف شده تأثیر منفی بر رضایت مندی گردشگر و مزایای ادراک شده شامل ارزش کیفی، کارایی، ارزش احساسی، ارزش اجتماعی، و شواهد فیزیکی و غیر فیزیکی اسلامی تأثیر مثبتی بر رضایت گردشگر داشته اند. ضمن اینکه اثر تعدیل کنندگی دینداری اسلامی بر رابطه شواهد غیر فیزیکی اسلامی و رضایت گردشگر بیشتر و بر رابطه شواهد فیزیکی اسلامی و رضایت گردشگر کمتر بوده است.

ساماندهی مسیرهای گردشگری، از جهت تعدیل سرمایه و زمان اختصاصی به عناصر گردشگری شهر، حائز اهمیت است. یکی از شهرهای مهم در زمینه ی گردشگری در ایران شهر مقدس مشهد است که دومین کلان شهر مذهبی جهان بعد از مکه ی مکرمه و دومین کلان شهر ایران بعد از تهران می باشد. مشهد به عنوان بزرگترین شهر مذهبی و زیارتی ایران هر ساله بالاترین میزان زائران و گردشگران را جذب می کند.  شهر مقدس مشهد به جز مجموعه ی تاریخی- فرهنگی- زیارتی حرم مطهر امام رضا (ع) دارای جاذبه های تاریخی، فرهنگی، تفریحی، طبیعی و ...زیادی است که برخی از آنها در درون محدوده شهر و برخی دیگر در حومه ی شهر قرار دارد. از این رو، در پژوهش پیش رو با شناسایی و سنجش اولویت این عناصر، به ارائه ی مسیرهای پیشنهادی با توجه به عواملی همچون هزینه ی جابه جایی، محل اسکان غالب زائرین، اولویت برخی عناصر گردشگری شاخص نسبت به هم و محل قرارگیری آن ها و همچنین تمایل غالب زائرین به بازدید از حرم مطهر به طور روزانه و ... پرداخته شده است. در این تحقیق، ضمن مرور ویژگی های بخش عرضه و تقاضای گردشگری در مشهد، مبتنی بر اسناد حاصل از طرح های پژوهشی و عمرانی، اطلاعات و داده های سازمان ها و ارگان های مربوطه و اطلاعات و آمار به دست آمده از تحلیل برداشت های میدانی (پرسشنامه)، داده ها و اطلاعات پایه جمع آوری، و سپس با استفاده از ابزارSWOT طبقه بندی شده اند. در انتها نیز سه مسیر نهایی ارائه گردیده است.

ز آنجایی که امروز گردشگری مذهبی علاوه بر پیروان مذاهب و زائران، در میان گردشگران عادی گسترش یافته، توانسته است تا توجه پژوهشگران در این زمینه را به خود جلب کند. هدف این پژوهش بررسی روند جهانی پژوهش های گردشگری مذهبی و جریان های پژوهشی موجود و آتی در این زمینه است. در این پژوهش که مروری کمی بر پژوهش های گردشگری مذهبی است از روش کتاب سنجی و مصورسازی استفاده شده است. برای این منظور 412 مقاله پس از اعمال معیارهای ورودی و خروجی از پایگاه وب آو ساینس استخراج و با استفاده از نرم افزار وی او اس ویوئر مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها نشان می دهند که روند کمی انتشار و استناد به پژوهش ها صعودی بوده و در سال 2021 با تعداد 52 پژوهش و 2022 با 967 استناد بالاترین تعداد را داشته است. داده های توصیفی همچنین پر استنادترین مقالات، پژوهشگران، مجلات و دانشگاه ها را نشان دادند. یافته های تحلیل هم آیندی واژگان پرتکرارترین واژگان را نشان داد که بر این اساس واژگانی همچون گردشگری مذهبی، زیارت، گردشگری و گردشگری معنوی پرتکرارترین واژگان در این زمینه بوده اند. می توان گفت بیشتر تلاش های پژوهشی در این حوزه متمرکز بر مفهوم سازی و بیان تفاوت های گردشگری مذهبی و زیارتی و شناخت انگیزش مسافران در بافتار مذهبی بوده است. در نهایت، پژوهش های آتی این حوزه باید به سوی بازاریابی تجربی و تجربه گردشگر و همچنین منطق چیرگی خدمات و نظریه های برآمده از آن مانند هم آفرینی ارزش حرکت کنند.