قربانیان

قربانیان جنایات بین المللی اغلب در وضعیت ضعیف و شکننده ای قرار دارند. حمایت از آنها در چارچوب محاکم کیفری بین المللی اغلب حمایتی ضعیف است، به نحوی که اگر به حمایت اساسنامه ای از آنها اکتفا شود، کفه حمایت به نفع متهمان خواهد بود. سازمان های غیردولتی که در چند دهه اخیر به سرعت به لحاظ کیفی و کمی افزایش یافته اند، در این زمینه توانایی چشمگیری برای به توازن کشاندن این رابطه و حمایت از قربانیان در رسیدگی های کیفری دارند. این حمایت ها چه در دادگاه و چه در خارج از دادگاه ادامه دارد. عمده حمایت ها البته در قالب مشاوره هایی است که این سازمان ها به قربانیان ارائه می دهند. مشاوره های حقوقی می تواند به شکل های مختلفی از جمله تدوین دادخواست یا معرفی وکلای مناسب و شناخته شده و از این دست صورت پذیرد. اما در سطحی بالاتر این سازمان ها با استفاده از ابزارهایی مانند مفهوم دوست دادگاه در محاکم کیفری بین المللی نیز حاضر می شوند و اطلاعاتی از جرائم رخ داده در اختیار دادگاه قرار می دهند. به این ترتیب، آنها به برقراری عدالت نیز کمک می کنند. سازمان های غیردولتی که در این عرصه فعالیت می کنند، اغلب سازمان هایی شناخته شده به شمار می روند که از این میان می توان به عفو بین الملل، دید بان حقوق بشر، ردرس، جنبش جهانی حقوق بشر و انجمن کانون وکلای بین المللی اشاره کرد. سازمان های غیردولتی تلاش می کنند که از تمام ابزارهای در دسترس برای اجرای عدالت استفاده کنند. با این حال عمده ابزار مورد استفاده، ارتباط با افراد در معرض قربانی شدن و افزایش آگاهی آنان و نیز افزایش ارتباط با دولت ها برای افزایش حمایت از قربانیان است.

در جهان امروز ، تعداد ، شدت و گستره درگیری های مسلحانه و نیز سوانح و حوادث (اعم از طبیعی و انسان ساخت) هر روز در حال افزایش است. پاسخگویی به این وضعیت ها، اغلب از توان دولت های محل وقوع خارج است ، و به علاوه دیپلماسی کلاسیک دولتی، که محور و مبنای آن منافع دولت هاست، نمی تواند پاسخگویی مؤثر و کارآمد بشردوستانه به این وضعیت ها را تضمین کند. در چنین شرایطی است که دیپلماسی بشردوستانه مجال ظهور می یابد. دیپلماسی بشردوستانه به عنوان ابزاری در اختیار سازمان های بشردوستانه (به خصوص اجزای نهضت بین المللی صلیب سرخ و هلال احمر) قرار می گیرد تا از آن برای ورود به yle="text-align: justify;"> گفتگو و مذاکره با تصمیم گیران و تأثیرگذاران در صحنه های بحران و بسیج منابع با هدف ارایه خدمات بشردوستانه مؤثرتر به قربانیان سوانح و جنگ ها بهره گیرند. دیپلماسی بشردوستانه با چالش های متعددی به خصوص در زمینه تامین دسترسی به قربانیان مخاصمات، تأثیرات تحریم ها و مداخلات بشردوستانه ، مداخلات بخش خصوصی ، هماهنگی های بین سازمانی و تکنولوژی های جدید اطلاعاتی مواجه است. علیرغم همه چالش ها ، دیپلماسی بشردوستانه به خصوص در مجموعه نهضت بین المللی صلیب سرخ و هلال احمر اهمیتی روزافزون دارد و کاربرد آن به منظور حداکثر اثربخشی به خدمات بشردوستانه دایماً در حال افزایش است.

  بعد از نظام مبتنی بر اصلاح و درمان و شکست پروژه زندان، نسل دوم از مجازات پا به عرصه وجود گذاشت که به نظام عدالت ترمیمی معروف شد، اما در سال های نه چندان دور نسل سوم مجازات به نام عدالت مشارکتی در محافل حقوقی و دکترین بحث و مورد پذیرش قرار گرفت. ولی با روشن شدن سیاست عدالت ترمیمی و مشارکتی سرعت تمایل به سمت آن هم بیشتر و مورد اقبال قرار گرفته است و در قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 در چند ماده بحث میانجیگری و حل فصل دعاوی آمده است و این نگاه حتی در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 نیز تحت عناوین مختلفی آمده است که می توان به مجازات جایگزین حبس و نظام نیمه آزادی اشاره نمود. چرا که دخالت دادن بزه دیدگان و بزه کاران در امر جزایی نوعی مشارکت در مجازات و مشارکت در بازپروی فرد بزه کار و بازگرداندن ضلع سوم نظام عدالت کیفری به جامعه خواهد بود. در یک بیان کلی وقتی قانون گذار از عنوان و لفظ «می تواند» استفاده می کند یعنی مشارکت را در حال گسترش دادن می خواهد که این امر در قانون کاهش مجازات حبس به نوعی پرنگ تر شده است.