حضور نظامی

پس از حوادث 11 سپتامبر، آمریکایی ها تلاش کردند تعاریف تازه ای از منافع ملی حیاتی خود عرضه کنند. از این رو، درصدد گسترش نفوذ در منطقه خاورمیانه به عنوان بحران خیزترین و ناامن ترین منطقه جهان برآمدند. با تشدید بحران در خاورمیانه، تصمیم سازان سیاست خارجی آمریکا با تنظیم طرح خاورمیانه بزرگ تلاش کردند به نوعی وضعیت موجود این منطقه را از طریق ایجاد یک سری تحولات ساختاری در ارکان سیاسی کشورهای این حوزه دگرگون کنند. اشغال عراق و اعمال فشار بر ایران و بعضی از کشورهای عربی منطقه، آغاز خشونت بار این راهبرد بود. از دید آنها، عراق به عنوان نقطه آغاز نمایش قدرت آمریکا به منظور تغییر و تبدیل ساختارهای سیاسی خاورمیانه و ایجاد بسترهای مناسب برای توزیع بهینه قدرت منطقه ای- بین المللی با هدف تأثیرگذاری بر الگوی سیستمی در نظام بین الملل بود. آمریکا از ابتدای حمله به عراق، این کشور را نقطه آغازین و گام اول ایجاد تغییرات اساسی در منطقه خاورمیانه و در قالب طرح خاورمیانه ی بزرگ قرارداد. با این حال، حضور نظامی آمریکا در عراق زمینه ساز تهدیدات فراوانی برای جمهوری اسلامی ایران شد و می توان گفت امنیت ملی کشور در ابعاد مختلف با تهدیدات جدی مواجه شد. از جمله این تهدیدها می توان به ناامنی مرزها، حضور اسرائیل در کردستان عراق، حضور گروه های معارض در کردستان، مباحث و جدال های مرتبط با فدرالیسم، خلأ قدرت، افزایش دوباره تنش ها در قرارداد الجزایر، افزایش تنش ها در حوزچه ها و آبریزهای مشترک و .... اشاره داشت.

اقیانوس هند با حدود بیست درصد مساحت کره زمین سومین اقیانوس جهان است. این اقیانوس به دلیل داشتن سواحل متراکم از جمعیت، اقتصاد پویا، ارتباطات دریایی گسترده، تنگه ها و آبراهه های استراتژیک و در کل موقعیت راهبردی منحصر بفرد همواره مورد توجه قدرت های جهانی و منطقه ای بوده است. در این بین فرانسه نیز به عنوان یکی از قدرت های بزرگ دنیا در طول حضور استعماری حضور فعالی در این اقیانوس داشته اند. پس از آن نیز رهبران فرانسه برای آنکه به حضور خود در منطقه دریایی تداوم دهند، درصدد طراحی راهبردی جدید برای ادامه حضور در این پهنه آبی برآمده اند. در این پژوهش با توجه به جاه طلبی قدرت های نوظهور (چین و هند) و وجود چالش های مثل تروریسم دریایی به دنبال پاسخگویی به این پرسش هستیم که نظر به اهمیت راهبردی اقیانوس هند، هدف فرانسه از توسعه مجدد قدرت دریایی خود از طریق سرزمین های فرادریایی اش در اقیانوس هند چیست؟ پژوهش حاضر با روش توصیفی و تحلیلی طبق اسناد کتابخانه ای و اینترنتی و با هدف شناخت راهبرد سیاسی – نظامی فرانسه در اقیانوس هند صورت گرفته است. نتیجه کلی این پژوهش آن است که فرانسه با توجه به اهمیت راهبردی اقیانوس هند درصدد است تا از طریق سرزمین های فرادریایی خود در این اقیانوس و با مشارکت در سازمان های منطقه ای بخصوص اتحادیه همکاری های کشورها ی حاشیه اقیانوس هند به حفظ و گسترش نفوذ سیاسی- نظامی خود در راستای کسب منافع حداکثری برای کشورش اقدام کند.

خلیج فارس یکی از مناطق ژئوپلیتیک، ژئواستراتژیک و ژئواکونومیک جهان است که از جایگاهی ویژه در استراتژی ها و اسناد امنیت ملی ایالات متحده آمریکا برخوردار است. بررسی سناریوهای آینده حضور نظامی آمریکا در خلیج فارس می تواند چشم انداز روشنی را جهت تبیین سیاست خارجی اصولی بر پایه تامین حداکثری منافع ملی، پیشِ روی سیاستمداران جمهوری اسلامی ایران و نخبگان نظامی این کشور قرار دهد. پرسش پژوهش حاضر این است که سناریوهای محتمل از آینده حضور نظامی آمریکا در خلیج فارس کدامند؟ با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی جهت آزمون فرضیه و روش کتابخانه ای، فیش برداری برای گردآوری داده ها، با رویکردی آینده پژوهانه این نتیجه حاصل گردید که آمریکا دیگر تمایلی به حضور مستقیم نظامی و بی واسطه در تحولات منطقه خلیج فارس نخواهد داشت، لذا در راستای کاهش حضور نظامی فیزیکی در این منطقه، سناریوی هوشمند سازی حضور نظامی در منطقه خلیج فارس، ائتلاف منطقه ای و موازنه از راه دور، سناریویی موجه و باورپذیر در خصوص آینده حضور نظامی آمریکا در منطقه خلیج فارس می باشد که امکان تحقق و وقوع آن وجود دارد. هم چنین به موازات وقوع سناریوی قبلی، گسترش و تمرکز نیروهای نظامی آمریکا به منطقه شرق آسیا، در جهت مهار قدرت چین نیز سناریویی ممکن بوده که از لحاظ عقلانی، احتمال تحقق آن وجود خواهد داشت.