پارک فناوری

مفهوم پارک های فناوری در مباحث علمی و عملی با معانی و تعابیر مختلف مورداستفاده قرار می گیرد، اما هدف اصلی به کارگیری آن، ایجاد حلقه واسط میان سه گانه دولت، کسب وکار و دانشگاه است، تا بتواند به عنوان یک کاتالیزور هدایت کننده نوآوری عمل کند. در این روند پارک های فناوری با توجه به عوامل داخلی و خارجی تأثیرگذار در دهه های اخیر تغییرات ساختاری متعددی داشته اند، یکی از این تحولات تغییر مدل های نوآوری است که پارک ها برای انجام مأموریت خود نیازمند همراهی با آن هستند و در این جهت ذی نفعان، زیرساخت های نرم افزاری و سخت افزاری، همچنین عوامل انسانی نیز دستخوش تغییر شده اند. هدف از انجام این مطالعه استخراج الگوی بلوغ پارک های فناوری با محوریت سیر تکامل نسل های نوآوری بوده است، همچنین مشخص شدن جایگاه پارک های ایران در الگوی بلوغ پارک های فناوری و میزان تکامل آن ها پس از سال ها فعالیت از دیگر اهداف این تحقیق است. در این مقاله، ابتدا سیر تکامل تاریخی پارک ها بررسی شده است، سپس الگوی بلوغ پارک های فناوری با در نظر گرفتن نسل های هفت گانه نوآوری به عنوان دیدگاه نوآوری پارک ها موردمطالعه قرارگرفته، که منتج به استخراج پنج نسل از پارک های فناوری شده است. بر این اساس طی مصاحبه های صورت گرفته با مدیران و کارشناسان پارک های فناوری جایگاه پارک های ایران در الگوی بلوغ پارک های فناوری مشخص شده که در میان نسل های اول و دوم قابل دسته بندی است.

پارک های فناوری ابزاری برای پاسخگویی به نیازهای صنعت و حرکت به سمت اقتصاد دانش محور با استفاده از توان علمی دانشگاه ها درنظر گرفته شده اند. در ایران، به علت مالکیت و راهبری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در اغلب پارک های فناوری، محوریت عملکرد پارک ها برمبنای عرضه علم، نوآوری و فناوری است. در این میان، رویکرد اقتصادی و تولید ثروت از راه پارک ها کم رنگ و اهمیت تقاضای صنعت و بازار در نوآوری و تولید فناوری نادیده گرفته شده است. به منظور بررسی تناقض میان مفهوم و عملکرد پارک های ایران، در این مقاله طی مصاحبه های انجام شده با مدیران و کارشناسان، دو پارک فناوری شهر شیراز، که در مالکیت وزارتخانه های دفاع و علوم اند، با دو الگوواره مختلف مقایسه شده اند. در این مطالعه، با استفاده از سه رویکردِ سیاستگذاری فناوری و نوآوری از جنبه عرضه و تقاضا، الگوی اجرای پارک ها و ویژگی نسل های متفاوت پارک های فناوری، این دو پارک بررسی و مقایسه شده است. براساس نتایج حاصله، می توان تأثیر مثبت و کارآمد، محوریت تقاضا و حضور فعال صنعت را در طراحی، اجرا و راهبری پارک های فناوری مشاهده کرد که از ویژگی های نسل سوم پارک های فناوری است.