بنادر

مدل های برنامه ریزی ریاضی کاربرد وسیعی در دانش اقتصاد پیدا کرده اند. یکی از رایج ترین رهیافت های ریاضی، مدل برنامه ریزی خطی است. در این مقاله از روش برنامه ریزی ریاضی خطی به منظور توزیع و حمل و نقل گندم وارداتی استفاده شده است. وجود پدیده فصلی بودن قیمت ها مجال اقتصادی خوبی برای تنظیم برنامه زمانی خرید از بازار جهانی است. نرخ های حمل و نقل دریایی نیز از این پدیده متاثر می شوند. بهینه سازی برنامه واردات مستلزم تعیین نقاط بهینه مبدا و مقصد و زمان سفارش و حمل کالا بین مبدا و مقصد است. در این گزارش با استفاده از الگوی برنامه ریزی خطی مشخص می شود که چه مقدار گندم در کدام ماه سال از کدام کشور صادر کننده خریداری و در کدام مبدا در روی کشور تخلیه و سپس از آنجا به کدام مقصد استانی فرستاده شود، تا متضمن حداقل هزینه برای خرید، حمل و نقل دریایی و حمل و نقل داخلی و توزیع بین استانها باشد. نتایج نشان می دهند خرید گندم از آرژانتین در ماه ژانویه و از کشورهای استرالیا، اتحادیه اروپا و کانادا در ماه اگوست اقتصادی ترین گزینه است. بدون وجود محدودیت پذیرش محموله در بنادر واردات گندم و غلات به بندرعباس از لحاظ اقتصادی بر سایرین برترین دارد. با فرض وجود محدودیت پذیرش بنادر، مدل ترجیح می دهد غلات و گندم در ماه های ژوئن، جولای، اگوست و سپتامبر وارد کشور شود. در صورت احداث ظرفیت ذخیره سازی در بندر شهید رجایی و ایجاد تسهیلات ریلی در بندرعباس و واقعی شدن نرخ های حمل و نقل ریلی گرایش برنامه واردات به سمت بندرعباس اقتصادی خواهد بود. در حال حاضر واگذاری بیش از نیمی از برنامه واردات و ترانزیت غلات به این بندر دارای توجیه اقتصادی است.

در قرن نوزدهم میلادی، هندوستان بزرگترین و سودآورترین مستعمره بریتانیا بشمار میرفت. حفظ هندوستان، بدون درنظرگرفتن خلیج فارس برای انگلیسی ها بسیار مشکل بود. دراختیار داشتن خلیج فارس، سدی برای جلوگیری از نفوذ قدرتهای بزرگ و رقبای اروپایی انگلیس در نواحی جنوب شرق آسیا و نیز محل مناسبی برای استقرار منافع اقتصادی، تجاری و نظامی آن دولت در آن مناطق محسوب میشد. نفوذ و سلطه انگلستان در قرن نوزدهم در منطقه خلیج فارس، مستلزم داشتن پایگاه ها و تاسیسات دریایی در بنادر و جزایر آن منطقه بود. در این مقاله سعی شده است با تکیه بر منابع کتابخانه یی و اسنادی به بررسی پایگاه ها و تاسیسات دریایی بریتانیا در قرن نوزدهم میلادی، در بنادر و جزایر خلیج فارس اشاره شود.

تحقیق حاضر به بررسی نقش بنادر در توسعه اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی منطقه و ارائه یک چارچوب کلی در راستای توسعه بنادر سواحل جنوب شرقی ایران مکران می پردازد. برای نیل به این هدف از روش میدانی به همراه تکنیک مصاحبه عمیق در کنار استراتژی SWOT بهره برده شده است. برای جمع آوری اطلاعات از جامعه آماری و جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از ابزار پرسشنامه استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش را همه اسناد نوشتاری(اعم از مقالات، کتب، نشریات و. . . ) که در حوزه بنادر جنوب شرقی ایران سواحل مکران بنادری همچون ( چابهار، کنارک، تیس، زرآباد، پزم و بریس) می باشند و همچنین مطلعین کلیدی از جمله کارشناسان ( آکادمیک و اجرایی ) حوزه مذکور در استان سیستان و بلوچستان (در مهر و موم های اخیر) بوده اند تشکیل می دهد. سرانجام استراتژی های به دست آمده از نظر انتخاب بر اساس میزان جذابیت با تکنیک QSPM مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت، که نتایج حاصله بدین قرارند: استراتژی های اولویت بندی شده ی ST در سواحل مکران بر اساس اولویت به ترتیب، تبلیغات گسترده بین المللی درزمینه توانمندی ها، قابلیت ها و موقعیت منطقه به منظور جذب اپراتورهای بخش خصوصی، توجه لازم و سرمایه گذاری هرچه بیشتر در امور زیر بنایی بنادر شهید بهشتی و کلانتری چابهار، توسعه و بهبود و ارتقاء فعالیت ها و خدمات فرودگاهی و زیرساخت های مربوط به گسترش حمل ونقل هوایی، جذب هر چه بیشتر سرمایه گذاری های داخلی و خارجی بخش خصوصی و سوق دادن هر چه بیشتر آن ها به سمت فعالیت های مولد صنعتی، کاهش قوانین و مقررات دولتی در چگونگی اداره منطقه آزاد ضمن حفظ اقتدار و منافع ملی، توسعه و بهبود راهه ای ارتباطی جاده ای بین چابهار با سایر نقاط کشور و اهتمام ویژه جهت احداث راه آهن چابهار – مشهد و اتصال به شبکه سراسری ایران، پاکستان و آسیای میانه هست.

خلیج فارس از دیرباز، به علت ویژگی مهاجرپذیری، سکونتگاه اقوام و گروه های بسیاری بوده است. در طول تاریخ، دریانوردی و تجارت باعث شده است بین جمعیت ساکن در آنجا نوعی تعامل و همکاری، فارغ از هرگونه گرایش و تعصب مذهبی، به وجود آید. یهودیان یکی از جوامعی هستند که در این منطقه، سابقۀ طولانی دارند. آنها باوجود تعداد اندکشان، در تاریخ پرفرازونشیب خلیج فارس و جزایر و بنادر آن نقش مهمی ایفا کرده اند. این مقاله به شیوۀ توصیفی تحلیلی و براساس اسناد کتابخانه ای می کوشد با بررسی تاریخ حضور یهودیان در خلیج فارس، حیات اجتماعی آنها را در دورۀ صفوی واکاوی کند؛ همچنین به این پرسش پاسخ دهد: در دورۀ صفوی چرا و چگونه از نقش و جایگاه حضور یهودیان در مناسبات اجتماعی اقتصادی بنادر و جزایر خلیج فارس کاسته شد؟این پژوهش نشان می دهد سرآغاز افول موقعیت و جایگاه اجتماعی اقتصادی یهودیان در خلیج فارس به دورۀ حضور پرتغالی ها در منطقه برمی گردد. بعدها با تسلط صفویان بر کرانه های خلیج فارس، این امر تشدید شد و صفویان همان سیاست را در شکلی دیگر ادامه دادند. دولت صفوی با تأثیرپذری از سیاست های مذهبی داخلی و مناسبات تجارت خارجی همان سیاست را در پیش گرفت و زمینه را برای افول جامعۀ یهودیان در خلیج فارس فراهم کرد.

بنادر کشور چرخاننده و تسریع کننده بخشی زیادی از اقتصاد کشور می باشند. بسیاری از تجهیزات، امکانات و محصولات غذایی از بنادر صادر و وارد می شود و نفت اصلی ترین منبع درآمد کشور از این بنادر (بنادر جنوبی بخاطر صادرات نفتی و متصل بودن به دریاهای آزاد از اهمیت و الویت بیشتری برخوردارند) صادر می گردد همچنین  با توجه به قرار گیری بنادر در خط ساحلی، بنادر خط مقدم مواجهه با تهدیدات و سلاح های دشمن بخصوص تهدیدات دریایی می باشند لذا لزوم اقدامات پدافند غیرعامل در مکان یابی و طراحی بنادر امری بدیهی به نظر می رسد تا کمترین تهدید و آسیب متوجه آنان گردد ودر صورت تهدید چرخه اقتصادی کشور تداوم داشته باشد. با توجه به تکنولوژی رو به جلوی دشمنان و دقت انواع سلاح های موجود، برای کاهش آسیب های محتمل بایستی از اقدامات مناسب، متناسب با نوع تهدید استفاده نمود. به طور با تقویت سیستم های حمل و نقل می توان بسیاری از فعالیت های جانبی بنادر را که شامل انبارداری و ترخیص کالا و غیره را که امروزه در نزدیکی بنادر صورت می گیرد به نقاط امن و با فاصله بیشتری، دور از برد سلاح های دشمن قرار داد. و همچنین با سایر روش های پیشنهاد شده در مکان یابی بنادر میزان آسیب پذیری را تقلیل داد. تهدیدات مورد مطالعه این تحقیق بر اساس توان هوایی و موشکی دشمن و تاکتیک های آنان در انهدام و تخریب تأسیسات حیاتی و حساس کشور در زمان جنگ می باشد و راهکارهای موجود برای اجرای پدافند غیرعامل تاسیسات بندری جهت کاهش خسارات، صدمات، تلفات انسانی، افزایش توان دفاعی و ادامه فعالیت در زمان تهدید دشمن صورت گرفته است. بندر امیرآباد بهشهر یکی از بنادر مهم و درحال توسعه در شمال کشور می باشد که ما با بررسی الزامات پدافند غیر عامل در بنادر می خواهیم میزان این اقدامات را در این بندر مورد بررسی قرار دهیم. 

سازه های دریایی، مانند بندرها، نقش بسیار مهمی در شدت فرسایش پذیری مناطق ساحلی دارند و تأثیر مشترک آنها، با نوسانات سطح تراز آب دریا، سبب جابه جایی خطوط ساحلی پیرامون بندرها می شود. ارزیابی و مقایسه شدت جابه جایی خطوط ساحلی و شدت فرسایش پذیری سواحل جنوبی دریای خزر در محدوده بندرهای اصلی شمال ایران (امیرآباد، فریدونکنار، نوشهر، انزلی و آستارا) هدف اصلی این پژوهش است. وضعیت مورفولوژی سواحل، به لحاظ ویژگی های فرسایشی و رسوب گذاری و تنوع لندفرم های ساحلی، ازطریق تصاویر ماهواره ای لندست مطالعه شد. به منظور بررسی میزان تغییرات خطوط ساحلی در بنادر مورد مطالعه طی سال های 1374 تا 1400، تغییرات ابجادشده در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی با استفاده از نرم افزار آنالیز رقومی خطوط ساحلی (DSAS) محاسبه شد. نتایج نشان می دهد که رفتار خطوط سواحل جنوبی دریای خزر در مقابل ساخت سازه های بندری و نوسانات سطح تراز آب این دریا متفاوت بوده است و بیشترین میزان جابه جایی خط ساحل و مقدار رسوب گذاری و فرسایش پذیری، به ترتیب، به ناحیه ساحلی بندر امیرآباد و آستارا تعلق دارد. سواحل مشرف به بندرهای نوشهر و انزلی رسوب گذاری مناسبی داشته اند و میزان فرسایش پذیری در ساحل فریدونکنار بسیار اندک بوده است. بنادر شمال کشور ایران، همراه با نوسانات سطح تراز آب دریای خزر، در مناطق ساحلی پیرامون تأثیر مستقیم می گذارند و مدیریت منابع رسوبی متمرکز در سواحل راهکاری مطمئن برای کاهش میزان فرسایش و استفاده از منابع ماسه ای در سواحل آسیب دیده است.

هدف: راه حل های متنوعی برای هوشمند سازی بندرها مطرح است که با توجه به نیاز، شرایط و ساختار هر بندر، برنامه ریزی لازم در جهت هوشمند شدن صورت می پذیرد. بر همین اساس هدف از انجام پژوهش حاضر  شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه بنادر هوشمند به طور عام و بندر چابهار به طور خاص می باشد.روش شناسی: این پژوهش از حیث هدف  کاربردی و توسعه ای می باشد. جامعه و نمونه آماری پژوهش حاضر را 20 نفر از مدیران ارشد در بندر چابهار که حداقل دارای ده سال سابقه و تجربه عملی در حوزه لجستیک بندر می باشند، تشکیل می دهند. جهت جمع آوری داده های پژوهش، پرسش نامه ای  با بهره گیری از نتایج پژوهش های پیشین تدوین و برای اعضای پنل که شامل مدیران ارشد بندر چابهار بودند، ارسال شد.یافته: با استفاده از روش دلفی فازی ابعاد در 14 بُعد و 36 مؤلفه از 96 مؤلفه شناسایی و تایید شدند. که مشتمل بر اقتصاد عملیاتی (با سه مؤلفه)؛ هوشمندی (با دو مؤلفه)؛ محیط زیست با (سه مولفه)؛  چابکی؛ شخصی سازی؛ همکاری؛ آزادسازی، سیستم های ساخت و عملیات بندر؛ خدمات اجتماعی(هر کدام با یک مؤلفه)؛ زیرشاخص اتوماسیون (با نه مؤلفه)؛ ایمنی و امنیت هوشمند ( با چهار مؤلفه)؛ ایمنی و دریانوردی (با سه مؤلفه)؛ سیستم های زنجیره عرضه و لجستیک بندر (با سه مؤلفه) و بُعد سیاسی و نهادی (با سه مؤلفه) منتخب شدند.نتیجه گیری: . با بهره گیری از فناوری اینترنت اشیاء، مدیران قادر خواهند بود تا نه تنها در هر زمانی موقعیت مکانی کانتینر خود را مشاهده کنند، بلکه دمای کانتینر، حرکات مشکوک منجر به سرقت کانتینر، وجود هرگونه مواد معلق در اطراف کانتینر و حتی موقعیت آن نسبت به سایر کانتینرها را مشخص کنند.