منابع آموزشی

هدف اساسی فناوری آموزشی تسهیل، توسعه و تقویت فرایند آموزش و یادگیری است. فناوری آموزش و یادگیری زبان یکی از دستاوردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات در گستره علوم انسانی است که چارچوب نظری و اصول خاص خود را دارد. این فناوری، ماهیتی چند بعدی و میان رشته ای دارد که در نتیجه تحقیقات در اصول و مبانی نظری و عملی گستره های زبان شناسی کاربردی، زبان شناسی رایانه ای و دانش استفاده بهینه فناوری به وجود آمده است. این مقاله با رویکردی تحلیلی، توصیفی، و تطبیقی، تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر آموزش زبان را بررسی می کند. در این زمینه مراحل مختلف الگوهای آموزش زبان، مدیریت کلاس، مسئولیت استاد، منابع آموزشی و یادگیری و تهیه و تألیف کتاب های درسی مطالعه گردیده است. نتیجه تحقیق نشان می دهد که نقاط مشترک زیادی بین الگوهای آموزش زبان و الگوهای فناوری آموزش و یادگیری زبان وجود دارد. به یمن معرفی و ورود فناوری اطلاعات و ارتباطات در این حوزه، مدیریت کلاس به کل متحول شده و با رویکردی پژوهش محور و دانشجو محور انجام می پذیرد . مسئولیت مدرس نیز انباشت و انتقال اطلاعات نیست، بلکه مسئولیت های گوناگونی بر عهده می گیرد و باید فردی چند مهارتی باشد. الگوی بسته، محدود و متمرکز منابع آموزشی و یادگیری سنتی هم به الگویی باز، غیر متمرکز، نامحدود، و بری از محدودیت های زمان و مکان تبدیل می شود و نتایج بسیار راهبردی برای نظام آموزش و یادگیری زبان را به ارمغان می آورد. مطالب درسی برگرفته از فناوری، ماهیتی چند بعدی و حرکتی داشته و طراحان آن رویکردی فرایند - محور دارند نه محتوا - محور.

مانند هر سازمان دیگری مراکز آموزش عالی جهت رسیدن به هدف خود و تحقق بخشی از وظایف مدیریت، نیازمند ارزیابی و سنجش عملکرد خود می باشند. پزوهش حاضر به منظور تدوین مدلی جهت سنجش ارزیابی اقتضایی عملکرد دانشگاه ها بر اساس مطالعه حوزه های انسانی، پژوهشی، اداری- پشتیبانی، فرهنگی و آموزشی با دخالت عامل اقتضایی (چرخه عمر) درمیان دانشگاه های استان فارس و اصفهان انجام شده است .داده های پژوهش حاضر از طریق پرسشنامه ای 64 سوالی و از میان 322 نفر از اعضای هیات علمی، کارشناسان و مدیران جامعه آماری مذکور جمع آوری شد، در بررسی داده های پژوهش مشخص شد که تمامی عوامل به استثنای عوامل فرهنگی بر اثربخشی ارزیابی به صورت مثبت و معناداری تاثیر گذارند. با توجه به نتایج دریافتی می توان گفت که بیشترین اثر را شاخص منابع آموزشی داشته است (ضریب مسیر بزرگتری داشته است)، منابع پژوهشی در رده دوم، منابع انسانی در رده سوم، منابع اداری – پشتیبانی در رده چهارم بوده و منابع فرهنگی نیز با ضریب مسیر منفی تاثیری در ارزیابی عملکرد نداشته است. البته تاثیر این عوامل با دخالت عامل اقتضایی چرخه عمر افزایش یا کاهش می یابد.

دانشگاه ها نیز مانند هر سازمان دیگری به منظور استفاده بهینه از منابع محدود خود و اثربخشی بیشتر، نیازمند ارزیابی و سنجش عملکرد می باشند. تحقیق حاضر به منظور تدوین مدلی جهت سنجش ارزیابی عملکرد دانشگاه ها بر اساس مطالعه حوزه های انسانی، پژوهشی، اداری- پشتیبانی، فرهنگی و آموزشی در میان دانشگاه های استان فارس و اصفهان است. داده های تحقیق حاضر از طریق پرسشنامه ای 63 سؤالی و از میان 322 نفر از هیئت علمی، کارشناسان و مدیران جامعه آماری مذکور جمع آوری گردید، در بررسی داده های تحقیق مشخص گردید که تمامی عوامل به استثنای عامل فرهنگی بر بهبود ارزیابی اثربخش تأثیرگذارند. مقدار ضریب تعیین داده های تحقیق نشان می دهد تمامی متغیرهای منابع آموزشی، منابع اداری پشتیبانی، منابع انسانی، منابع فرهنگی و منابع پژوهشی رویهم رفته 3/68% از واریانس متغیر اثربخشی ارزیابی عملکرد را توضیح می دهند. با توجه به ضریب مسیر به دست آمده می توان گفت که بیشترین اثر را شاخص منابع آموزشی داشته است (ضریب مسیر بزرگ تری داشته است)، منابع پژوهشی در رده دوم، منابع انسانی در رده سوم، منابع اداری پشتیبانی در رده چهارم و منابع فرهنگی نیز در رده پنجم و کمترین تأثیر را در ارزیابی عملکرد داشته است.

هدف: پژوهش حاضر پیمایشی در کتب درسی دانشگاهی رشته مدیریت بازرگانی است که طی آن چکلیستی حاوی 31 گویه بهصورت حضوری و غیرحضوری از طریق ایمیل و لینک آنالین و استفاده از شبکههای اجتماعی )تلگرام و لینکداین( در اختیار اساتید این رشته در دانشگاههای غرب کشور قرار گرفت و نقاط قوت و ضعف کتب این حوزه را از دیدگاه آنان شناسایی نمود. روش: جامعه آماری پژوهش اساتید حوزه مربوطه در دانشگاههای غرب کشور و روش تحقیق از نوع ترکیبی است. برای جمعآوری دادهها از پرسشنامه و مصاحبه نیمه ساختاریافته براساس سؤاالت فرآیندی استفاده شد. یافتهها: نتایج نشان میدهد که اگرچه کتب دانشگاهی رشته مدیریت بازرگانی ازلحاظ ظاهری و محتوایی در جایگاه نسبتاً مناسبی قرار دارند، اما برخی معیارها ازجمله »تغییرات شکلی اثر در چاپهای بعدی«، »بومیسازی با فرهنگ ملی«، »روزآمدی دادهها و اطالعات« و »پیوند نظریهها با مشاغل« نقاط ضعف کتب این حوزه شناسایی شدند ونیاز به کار بیشتری در این زمینهها احساس می گردد

با توجه به فن آوری جهان امروز، دسترسی نامحدود کاربران زبان خارجه به مطالب مختلف زبان و با در نظر داشتن جدایی ناپذیر بودن زبان و فرهنگ در یادگیری زبان خارجه، این تحقیق تلاش می کند تا مقاومت دانشجویان رشته آموزش و ادبیات انگلیسی را در زمان یادگیری زبان در مقطع کارشناسی از سال اول به سال های آخر بسنجد. این سنجش مربوط به جنبه های ناسازگار فرهنگ غرب است که در منابع برخط و غیربرخط قرار دارد.  به همین منظور پرسشنامه مقاومت فرهنگی با سیزده گویه،  در میان  31 دانشجوی رشته ادبیات انگلیسی  و 25 دانشجوی آموزش زبان انگلیسی توزیع شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون های t همبسته، آزمون ویل کاکسون رتبه علامت دار  و تحلیل کوواریانس نشان داد که در میزان مقاومت فرهنگی نسبت به منابع آموزشی در میان دانشجویان ادبیات و آموزش زبان انگلیسی از سال اول به آخر تفاوت معناداری وجود ندارد. یافته های این پژوهش به طراحان منابع آموزشی، مدرسان و فراگیران زبان خارجه درک بهتری از تأثیرات احتمالی فرهنگ غرب در فرآیند یادگیری زبان خارجه ارائه می دهد.

با گسترش آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان در ایران و نیز در دیگر کشورها، کتابها و منابعی نیز برای این امر تهیه و تألیف شده است. مجموعه کتابهای «آموزش نوین زبان فارسی» یکی از این منابع است که آقای احسان قبول آنها را تألیف و چاپ کرده است. این مجموعه شش جلد دارد که در سه سطح آغازین، میانی و پیشرفته در نظر گرفته شده است. در این مقاله به بررسی و نقد جلد یک این مجموعه پرداخته ایم. جلد یک به آموزش دوره آغازین می پردازد. با توجه به بخش بندی خود کتاب به عنوانهای مختلف، هر قسمت را جداگانه بررسی و نکات مثبت یا ضعف و اشکال آن را بیان کرده ایم. معیار نقد، درنظر گرفتن اصول آموزش زبان، سطح کاربردی بودن محتوا، رعایت نیازها و پیش نیازهای مباحث و مانند آن بوده است. از مزایای این کتاب آن است که پس از یک متن کوتاه، در قسمتهای گوناگونی مانند تمرین، گفت و گو، تلفظ کلمه ها و دستور، زبان آموزان را به فعالیت وامی دارد اما رعایت نکردن برخی از اصول آموزش زبان، پرداختن به جمله پیش از یاددادن صداها و حروف الفبا، نامشخص بودن مخاطب به طور دقیق، نامتوازن بودن درسها و نیز تکلّف در جمله سازی از نقاط ضعف جلد یک این مجموعه است. این کتاب در مجموع متنی مفید برای آموزش زبان فارسی است که بیشتر مخاطب عرب زبان را در نظر گرفته است. بنابراین برای غیر عرب زبانها مشکلاتی را به وجود می آورد.

تحقیـق حاضـر بـه بررسـی و نقـد کتـاب فارسـی بـه فارسـی اثـر شـکوفه شـهیدی میپـردازد. ایـن کتـاب بـا هـدف تدریـس بـه کسـانی کـه هیـچ گونـه آشـنایی بـا زبـان فارسـی ندارنـد، نوشـته شـده اسـت. درسهـای آن از آمـوزش الفبـا شـروع شـده و بـه آمـوزش چهـار زمـان میپـردازد. ایـن کتـاب بـرای یـک دوره 90سـاعته طراحـی شـده اسـت. در ایـن کتـاب 85تمریـن وجـود دارد. 35تمریـن اولیــۀ کتــاب در درس اول بــرای آمــوزش الفبــا بــه کار رفتهانــد و تمرینهــای 36تــا 85کتــاب از درس دوم تــا چهاردهــم کتــاب آورده شــدهاند. دو درس آخــر کتــاب فاقــد تمریــن اســت. در ایــن پژوهـش برآنیـم کـه بـا تکیـه بـر چارچـوب الیـس ( )2003بـه نقـد ایـن کتـاب بپردازیـم. باتوجـه بـه تحلیلهـای انجـام شـده در قالـب ایـن چارچـوب، میتـوان دریافـت کـه در بیشـتر تمرینهـای ایـن کتـاب شـکل طراحـی تمریـن بـه صـورت تمریـن نوشـتاری اسـت کـه در طـی آن همـۀ زبانآمـوزان یــک فعالیــت مشــترک را انجــام میدهنــد. در ایــن قالــب، تعامــل زبانآمــوزان بــه صــورت کامــا یکطرفــه اســت؛ یعنــی «زبانآمــوز معلــم.» در ایــن راســتا نتایــج ایــن بررســی حاکــی از آن اســت کـه باتوجـه بـه نـوع تمرینهـای طراحـی شـده در ایـن کتـاب کـه برپایـۀ آمـوزش دسـتور و بـا انجـام مکانیکــی فعالیتهایــی کــه گاهــی نوشــتاری هســتند، شــکل گرفتــه، نمیتــوان ایــن کتــاب را در چارچـوب الیـس ( ،)2003کتابـی تلکیفمحـور دانسـت و نویسـندگان ایـن کتـاب بـا توجـه بـه شـکل و قالـب آمـوزش طراحـی شـدۀ خـود بیشـتر از روش دسـتورترجمه اسـتفاده کردهانـد تـا یـک روش ارتباطـی.

برنامه ریزی آموزشی فرآیند تعیین پیشاپیش راهبردها، خط مشی ها، برنامه ها و استانداردهایی است که به واسطه آنها هدف یا مجموعه ای از اهداف آموزشی می توانند محقق می شوند و یکی از راههای بهبود عدالت تربیتی است. عدالت تربیتی زمانی محقق می شود که دانش آموزان دسترسی برابر به فرصت ها، حمایتها و ابزاری داشته باشند که برای موفقیت نیاز هستند. بنابر این، پژوهش حاضر به منظور بررسی عدالت تربیتی بین سه نوع اصلی مدارس متوسطه نظری دوره دوم انجام گرفت. جامعه آماری شامل تمام دانش آموزانی بود که در سال تحصیلی 1395-1394 در دبیرستانهای متوسطه نظری دوره دوم ارومیه مشغول به تحصیل بودند و همچنین تمام معلمان و مدیرانی که در این سال تحصیلی در این مدارس مشغول به کار بودند. با بهره گیری از روش طبقه ای نسبی 1003 دانش آموز و 301 معلم بصورت تصادفی انتخاب شدند ولی در مورد مدیران بصورت سرشماری بود. ابزار گرد آوری داده ها پرسشنامه هایی بودند که در تحقیقات بین المللی برای بررسی نابرابری بین کشورها و درون کشورها مورد استفاده قرار گرفته بودند که روایی آنها بوسیله جمعی از متخصصان امر نیز مورد تایید قرار گرفته بود و پایایی آنها از طریق ضریب آلفای کرونباخ مورد سنجش قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که بین انواع مدارس از نظر شاخص های مورد مطالعه تفاوت معنی دار وجود داشت و مدارس گزینشی منابع آموزشی و جو مدرسه بهتری نسبت به مدارس دولتی و غیردولتی داشتند. هم چنین، بطور متوسط دانش آموزان مدارس گزینشی وضعیت اجتماعی- اقتصادی بالاتری نسبت به همتایان خود در مدارس دولتی داشتند که می تواند بیانگر تاثیر وضعیت اجتماعی- اقتصادی بر دسترسی به فرصت های آموزشی باشد.