کارکرد مسجد

شهر ایرانی از دیرباز تصویری از مثالی آسمانی بوده و ازاین رو شکل میگیرد که حامل پیامی از سرزمین موعود و رابطی بین وجود و موجود باشد. این شهر بعد از ورود اسلام نیز تحولات چشمگیری را در خود نمودار میسازد. یکی از این تحولات مهم بعد کالبدی آن میباشد که مسجد به عنوان تبلور اندیشه برآمده از اسلام در این زمینه نقش آفرینی میکند. جدای از کارکرد عبادی که به عنوان مهم ترین کارکرد مسجد شناخته میشود کارکردهای متفاوت دیگری نظیر آموزشی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و ... نیز به خود گرفته است. هدف از انجام این پژوهش ارتقای عملکرد مساجد با تکیه بر کارکردهای مختلف مسجد می باشد. روش پژوهش توصیفی و تحلیلی میباشد و دادههای لازم بر اساس انجام مصاحبه با ذینفعان این نهاد مردمی اعم از ائمه جماعت، امنای مسجد و صاحب نظران در این زمینه جمعآوری شده است و در نهایت تعداد 30 پرسشنامه در میان آنان با استفاده از تکنیک گلوله برفی توزیع و تکمیل گردید. جهت تحلیل و ارزیابی پرسشنامه از تکنیک swot و qspm استفاده و در نهایت راهبردها جهت ارتقای عملکرد مسجد ارائه گردید. نتایج پژوهش نشان داد در مرحله اول راهبردسازی با استفاده از این تکنیک ها که مرحله ورود اطلاعات می باشد عامل1S در ماتریس ارزیابی عوامل درونی و بیرونی به عنوان مهم ترین عامل شناخته شد. در مرحله دوم یعنی مقایسه یا تطبیق، اولویت و اهمیت راهبردهای رقابتی (ST) نسبت به سایر راهبردها شناخته شد. و در نهایت در مرحله سوم یعنی برنامه ریزی راهبردی کمی 2ST با بالاترین امتیاز به عنوان مهم ترین راهبرد در میان راهبردهای رقابتی جهت ارتقای عملکرد مسجد شناخته شد و سایر راهبردهای رقابتی در اولویت بعدی قرار گرفتند.

مساجد از صدر اسلام تاکنون نقش مؤثری در عرصه های مختلف زندگی مسلمانان و به خصوص ملت ایران ایفا کرده اند، از این رو، در این تحقیق به بررسی نقش مساجد به عنوان یک نهاد مردمی مؤثر در ترویج سبک زندگی ایرانی- اسلامی پرداخته شده است.این تحقیق برمبنای هدف، از نوع تحقیقات کاربردی و برمبنای ماهیت و روش، نوعی تحقیق پیمایشی است. جامعه آماری این تحقیق شامل تمام مساجد موجود در جمهوری اسلامی ایران است که در حال حاضر، بیش از 70 هزار[1] مسجد برآورد شده است که از بین مساجد موجود بیشتر نظر بر روی ارکان مساجد (بانیان و هیأت امنا، نمازگزاران و امام جماعت) فعال مانند مساجد جامع و بازار است و متخصصان مسائل اجتماعی که در حال حاضر، در دانشگاه های کشور و به خصوص استان تهران مشغول به تدریس و پژوهش می باشند. روش نمونه گیری هدفمند و حجم نمونه این پژوهش 100 نفر بود که با استفاده از فرمول محاسبه نمونه برای جوامع محدود محاسبه شد، که از این تعداد 34 نفر از بین متخصصان مسائل اجتماعی و فرهنگی در دانشگاه ها، 32 نفراز  نمازگزاران و 34 نفر از بین بانیان و هیأت امنای مساجد انتخاب شدند.برای گردآوری داده های این تحقیق از هر دو روش کتابخانه ای و میدانی استفاده شد. ابزار گردآوری داده های این تحقیق پرسشنامه با ضریب پایایی آلفای کرونباخ 9/0 بود.در تحلیل داده های این تحقیق از آمار توصیفی شامل میانگین، واریانس و انحراف معیار همچنین آمار استنباطی شامل آزمون کولموگروف – اسمیرنوف و آزمون t تک گروهی استفاده شده است.نتایج حاصل از این پژوهش نشان دهنده اثر مستقیم مساجد بر ترویج سبک زندگی اسلامی ایرانی است؛ همچنین ابعاد دینی و مذهبی، اجتماعی و فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، امنیتی و نظامی مساجد با ترویج سبک زندگی در همه ابعاد مطرح شده دارای سطح معنی داری صفر و خطای انحراف میانگین کمتر از 5/0 می باشد که حاکی از آن است که مساجد می توانند در ترویج سبک زندگی اسلامی- ایرانی به میزان چشم گیری مؤثر باشند.