عوامل وضعیتی

چند سالی است که اخبار حاشیه های فوتبال به ویژه خارج از استادیومها با خبرهای متن فوتبال برابری می کنند. در میان خبرهای حاشیه ای، رفتارهای تماشاگران از جمله خشونت گرایی آنها جایگاه مهمی دارد. در ایران، خشونت گرایی در فوتبال به هیچ وجه مانند کشورهای اروپایی نیست؛ اما به تاثیر از هیجانات و حساسیتهای ایجاد شده حول مسابقات داخلی و ملی، تماشاگران و هوادارانی به نسبت خشن در برخی مسابقات، شرایط خشونت باری را بر جمع تماشاگران حاکم کرده اند. پژوهش حاضر با روش پیمایشی، میان 1020 نفر از تماشاگران فوتبال در مسابقات پرتماشاگر کشور انجام گرفته است. در این تحقیق که با هدف شناخت دلایل اجتماعی خشونت گرایی تماشاگران فوتبال آغاز شده است، اثرات سه دسته متغیرهای هویتی، گروهی و وضعیتی بر خشونت در فوتبال مفروض انگاشته شده اند. یافته ها نشان می دهد که بخشی از دلایل خشونت گرایی و درگیریها در میادین ورزشی را باید در عوامل زیر جستجو کرد: سن افراد (میانگین سن 21 سال)، احساسی بودن رفتار و فعالیتها در جمع تماشاگران، بی نامی، تلقین پذیری و فشار گروه و جمع، مطالعه مطبوعات تیم گرا و تاثیرپذیری از تفاسیر آنها، عملکرد نیروی انتظامی حاضر در میدان، احساس نبود نیروهای کنترل کننده در جمع و بروز رفتارهای عنادورزانه و کینه توزانه، احساس علاقه و تعلق قطبی و افراطی به یک تیم خاص (تیم گرایی)، بنابراین می توان گفت که خشونت فوتبال - در تحلیلی جامعه شناختی - تابعی از ویژگیهای خرده فرهنگی تماشاگران، ساختار گروهی جماعت تماشاگر و وضعیت عناصر مداخله گر در میدان مسابقه (اعم از داور، نیروهای انتظامی و ...) است. بدیهی است اگر خواسته شود در راستای مدیریت بهینه فضای تماشاگران و اعمال در رفتارهای خشن آنان تلاشی صورت گیرد، توجه به عوامل مذکور به موفقیت امر کمک می کند.

در حالی که در خصوص با علل و عوامل بروز جرائم به طور عام، مطالعات زیادی در ایران انجام شده، اما درباره جرم جاسوسی و خیانت به کشور کار پژوهشی چندانی صورت نگرفته است. این در حالی است که جرم جاسوسی و خیانت به کشور به دلیل ماهیت پنهانی آن و پیامدهای زیادی که بر امنیت ملی کشورها دارد، به شکل اساسی حائز اهمیت است. بر این اساس، در این مقاله تلاش شده است تا با استفاده از تحقیقات انجام شده در این باره و همچنین با بهره گیری از ادبیات نظری در حوزه جامعه شناسی جرم و انحرافات اجتماعی، در خصوص به استخراج مدلی برای ارزیابی احتمال خیانت به کشور اقدام شود. مدل استخراج شده محصول استنتاج دو دسته کلی عوامل مؤثر در وقوع خیانت به کشور است: عوامل وضعیتی (انگیزشی) و عوامل موقعیتی (محیطی). استدلال نویسنده مقاله این است با بررسی این دو دسته از عوامل، می توان احتمال وقوع خیانت به کشور را در یک جامعه برآورد کرد. در این راستا، تعدادی شاخص راهنما برای برآورد مدل نیز معرفی شده است.