دریابیگی

تعطیلی مجلس شورای ملی (1326ق.) به فرمان محمد علی شاه، آغاز دوره استبداد صغیر بود. این وضع، موجب مخالفت های گسترده ای در میان مشروطه خواهان شد. از جمله این حرکتهای اعتراضی، قیام مردم جنوب ایران، بویژه بوشهر بود. نکته مهم در این قیام حضور و نقش دو چهره روحانی؛ یعنی آیت اله آخوند خراسانی و سید مرتضی اهرمی است. در این مقاله، بر اساس اسناد منتشر نشده، رهبری سید مرتضی اهرمی و نقش و حمایت آخوند خراسانی در این برهه از جنبش مشروطه خواهی مردم ایران توصیف و تبیین می شود. این بررسی پرتو بیشتری بر عمل و نظر رهبری مذهبی در جریان مشروطه خواهی ایرانیان می افکند و بویژه آگاهیهای نوی از نگرش آخوند خراسانی به عنوان رهبر روحانی مشروطیت ارایه نموده، بر تمایز منطقه ای حرکتهای مشروطه خواهی تاکید می کند.

امپراطوری عثمانی، آخرین کشور بزرگ اسلامی بود که شش قرن در صحنه سیاسی جهان با اقتدار از حضوری فعال و موثری برخوردار بود. این امپراطوری قدرتمند در سال ۱۲۸۸ه.ق/۱۸۷۱.م شهبندری خود را در بندر بوشهر که مهمترین بندر تجاری ایران در دوره قاجار بود، تاسیس نمود. دلایل اصلی رویکرد عثمانی ها به خلیج فارس در اواخر قرن نوزدهم و آغاز قرن بیستم میلادی، جبران ناکامی های ناشی از شکست آنها در اروپا و آگاهی از نقش تجاری و اقتصادی منطقه خلیج فارس در آینده مناسبات بین المللی بود. آنها در راستای تحقق اهداف توسعه طلبانه و سلطه جویانه خویش در کرانه ها و پس کرانه های خلیج فارس به بندر بوشهر توجه جدی نمودند. نوشتار حاضر رویکری تحلیلی به بررسی دلایل حضور عثمانی ها در خلیج فارس و بندر بوشهر در مدت حضور چهل و هفت ساله آنها دارد.