سلطه جویی

این مقاله درصدد بررسی رابطه ی فساد درون سازمانی با اقتدارگرایی شخصیت و ساخت پاتریمونیالیسم سنتی در ایران می باشد. نویسندگان این مقاله معتقدند که تعاملات ناسالم درون خانواده ی ایرانی که نتیجه ی اقتدار فرا قانونی پدر است، منجر به شکل گیری شخصیتی اقتدارگرا می شود که به واسطه ی فقدان امنیت در درون خانواده، دارای ترمزهای روحی و روانی بسیاری است و این موانع روانی باعث می شوند تا فرد از یک طرف با خودخواهی همه چیز را برای خود بخواهد و با نزدیکی به مقامات قدرت سعی در کسب قدرت داشته و از سوی دیگر سعی دارد تا بر زیردستان سلطه براند. میل به تحت سلطه گرفتن دیگران و زیر سلطه دیگران قرار گرفتن به منظور کسب قدرت، انجام هرگونه عملی از جمله رشوه، پارتی بازی و تملق و چاپلوسی و... را برای فرد توجیه می کند. به علاوه ساختار جامعه ی ایران از یک طرف در طول تاریخ استبدادی و مبتنی بر پاتریمونیالیسم سنتی بوده و از سوی دیگر بنیانی ایلیاتی داشته است. لذا تعلق واقعی افراد به قبیله، طایفه و خانواه ی خود می باشد و در واقع این سازمانها بوده اند که افراد، خود را در درون آنها تعریف می کنند. بنابراین ورود «سازمان» به شکل وارداتی در دوران مشروطه، بدون داشتن بستر لازم و بر فراز شخصیت های دارای ویژگی های دوگانه و متناقض گونه ی تسلیم طلبی و سلطه جویی همراه با تعلق به فرهنگ طایفگی باعث می شود تا از یک طرف فرد با شخصیت دارای سرخوردگی های روانی به پست و مقام خود در سازمان نه به چشم یک مسئولیت بلکه به دیده ی فرصت نگاه کند و در نتیجه به دنبال جاه طلبیهای شخصی خود باشد و نیز سعی کند تا با احساس تعلق به خانواده و ایل خود، افراد خانواده،طایفه و قبیله ی خود را وارد سازمان کنند که نتیجه محتوم و گریز ناپذیر آن ناکارایی سازمان و فساد بالای درون سازمانی می باشد.

هدف: واحدهای کسب وکار به دلیل کم توجهی به محیط رقابتی و نداشتن استراتژی دقیق برای مقابله با این شرایط، با مشکل روبه رو می شوند، یکی از مهم ترین عواملی که موجب می شود سازمان ها مزیت رقابتی پایدار داشته باشند، سرعت پاسخگویی در زمینه نیازهای بازار و مشتریان با توجه به منابع در اختیار است؛ از این رو موضوع جهت گیری استراتژیک در این زمینه بسیار کاربردی است. هدف پژوهش حاضر نیز طراحی و تبیین مدل جهت گیری استراتژیک در شرکت های دانش بنیان ایران است. روش: روش پژوهش ماهیت اکتشافی دارد و از نظر هدف بنیادین به شمار می رود. جامعه آماری، خبرگان شرکت های دانش بنیان واقع در پارک های علم و فناوری ایران است. خبرگان این پژوهش در زمینه تشکیل استارت آپ ها دارای تخصص هستند. همه 19 فرد انتخاب شده در زمینه جهت دهی به شرکت های خود در راستای بهبود عملکرد و ورود به بازار، تجربه کافی داشتند. رویکرد نمونه گیری به صورت هدفمند و گلوله برفی است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش داده بنیاد و برای گردآوری داده ها از مصاحبه عمیق استفاده شد. یافته ها: یافته های تحقیق، شناسایی ابعاد آینده گرایی، بازارگرایی، هزینه گرایی، یادگیری، رسمیت گرایی، برندگرایی، نوآوری، کارآفرینی و در نهایت سلطه گرایی است. نتیجه گیری: نتایج تحقیق به شناسایی این مقوله ها انجامید: در زمینه شرایط علی، آینده گرایی؛ در زمینه پدیده اصلی، بازارگرایی؛ در رابطه با شرایط مداخله گر، هزینه گرایی و یادگیری گرایی؛ در بخش بستر حاکم، رسمیت گرایی و در رابطه با راهبرد اصلی، مقوله های برندگرایی، نوآوری گرایی و کارآفرینی گرایی شناسایی شد. شایان ذکر است که پیامد اصلی مدل، سلطه گرایی در بازار بود.

این پژوهش از آن رو به سامان رسید که اولاً : میزان برخورداری مدیران و افسران ناجا از سه ویژگی مهم شخصیتی، یعنی برونگرایی، اعتماد به نفس و انگیزه قدرت ( سلطه جویی ) را مورد اندازه گیری قرار دهد. ثانیاً : رابطه آن سه ویژگی را با ویژگیهای فردی ( نظیر سن ، سابقه و درجه ) از یک سو و انگیزش ، نشاط و عملکرد شغلی از دیگر سو ، مورد بررسی قرار دهد. برای این منظور از بین مدیران و افسران میانی و ارشد ناجا ، گروهی به حجم 644 نفر انتخاب شد و با استفاده از یک مقیاس استاندارد شخصیت و مقیاسهای محقق ساخته انگیزش ، عملکرد شغلی و نشاط، ویژگیهای آنان مورد سنجش قرار گرفت. نتایج آشکار ساخت که میزان برخورداری افسران مورد بررسی از سه ویژگی اعتماد به نفس در حد مورد انتظار و بیشتر از آن است. افزون بر آن تحلیل رابطه ها آشکار کرد که هر سه ویژگی مورد نظر با عملکرد شغلی، انگیزش و نشاط رابطه معناداری دارد.