رویکرد اکولوژیک

توزیع مناسب فضاهای سبز شهری در تمامی محلات شهرها علاوه بر برقراری عدالت اجتماعی برای دستیابی عادلانه همه شهروندان، باعث خلق فضاهای سبز فعال، با بازدهی زیست محیطی مستمر می شود. این پژوهش با استفاده از تحلیل سرانه های موجود و قیاس آن با سرانه های استاندارد، مقدار مساحت فضاهای سبز مورد نیاز برای تمامی محلات کلان شهر تبریز را برآورد نموده و همچنین با استفاده از تحلیل شبکه معابر کلان شهر تبریز، میزان دسترسی به پارک های محله ای را در قالب زمان دسترسی پیاده تحلیل نموده و پهنه هایی را که خارج از شعاع دسترسی شهروندان هستند، برآورد نموده تا برای برنامه ریزی های آتی مدیران و مسئولین شهری در نظر گرفته شود. مطابق نتایج به دست آمده مناطق ۹، ۵، ۷ به ترتیب دارای بیشترین سرانه فضاهای سبز می باشد و نیز مناطق ۵، ۷ و ۳ شهرداری تبریز، به ترتیب دارای کمترین دسترسی به پارک های محله ای می باشند. این نتایج بیانگر عدم تعادل اکولوژیک در سطح شهر می باشد.

امروزه زیبای یشناسی نقش گسترد های درمعماری منظر ایفا کرده و همچنین ب ه عنوان محرکی برای تغییر بنیادین منظر براساس طیف متنوعی از ارز شهای فرهنگی،از جمله عدالت اجتماعی درکنارحقوق زیست محیطی،عمل م یکند.کارکرد زیبای یشناسی وتجربة آن؛ ارایة فر مهای جدید معماری منظر پایدار وکمک به زیبایی، قابل قبول بودن ومعن یدار کردن آن است. با بررسی زیبای یشناسیِ منظر و اهمیت آن، هدف پژوهش حاضر، یافتن پارادایم جه تگیر یهای آینده درپژوهش زیبای یشناسی منظر بوده و در آن به جه تگیر یهایی پرداخته شد ه که زیبای یشناسی به آیندة پژوه شهای منظرم یدهد. با توجه به اطلاعات کیفی حاصل از مطالعات صورت گرفته، برای درک سمت و سوی پژوه شهای آینده درزمینة زیبای یشناسی منظر، سه رویکرد متفاوت درنظرگرفته و هرکدام به تفصیل شرح داده شده است. فرض پژوهش بر این پایه استوار است که سه رویکرد پدیدارشناسانه، روا نشناسانه و اکولوژیک م یتواند پارادایم کلی را در خصوص زیبای یشناسی منظر شکل داده و جه تگیر یهای آتی را درحوزة پژوهشی منظر مشخص کند، برای اثبات فرضیه ذکر شده پاسخ به سؤالات ذیل ضروری است : رویکردهای نوین پژوهش زیبای یشناسی منظرکدا ماند؟ و چگونه م یتوان از این رویکردها جهت شک لدهی به پژوه شهای آتی زیبای یشناسی منظر بهره برد؟ از آنجا که هدف این مقاله نتیج هگیری از تحقیق درچارچوب سامان ههای مفهومی با کاربردی تبیینی و جامع است در راهبرد تحقیق از استدلال منطقی استفاده شده که با مرور تحلیلی ادبیات موضوع از طریق مدارک کتابخان های و اینترنتی سعی در پاسخ به سؤالات فوق دارد. از تحلیل سه رویکرد فوق و نتایج و جداول مربوطه، به دیدگاه اندیشمندان و تیپولوژی فکری آنها در قرن اخیر دست یافته است. در صورتی که رویکرد پدیدارشناختی، به گون های تبادلی و رویکرد اکولوژیک، ب هگون های ک لنگر در نظر گرفته شود، دیدگاه مذکور به رویکرد روا نشناختی وگونة تکاملی، مربوط است. در پایان نتیجة پژوهش نشان م یدهد که با توجه به آیندة پژوه شهای زیبای یشناسی منظر، رویکردهای معرفی شدة فوق نه تنها با یکدیگر ناسازگار یا در رقابت نیستند، بلکه مکمل یکدیگر نیز بوده و تجلی یا بیا نهایی مختلف از فر مهای زیبای یشناسی منظرهستند.

بهره گیری فراتر از ظرفیت قابل تحمل منابع طبیعی و محیط زیست در فرآیند توسعه شهرها زمینه ساز چالش های متعدّد در محیط شهرهاست. در این زمینه، بوم شهر اسفنجی به عنوان رویکردی نوظهور در برنامه ریزی شهری می تواند به کاهش تخریب های اکولوژیکی انسان در محیط های شهری و تحقق توسعه پایدار منجر شود؛ از این رو محققان در پژوهش حاضر درصدد شناسایی معیارهای مؤثر در ایجاد روسازی های بوم شهر اسفنجی با رویکرد فناوری های زیست محیطی، تعیین میزان اهمیت و عملکرد هر یک از این معیارها در شهر شیراز و ترسیم ماتریس اهمیت عملکرد آنها هستند. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از حیث ماهیت و روش، توصیفی از نوع پیمایشی است. در این مطالعه ابتدا اعضای پنل خبرگان مطالعه دلفی به تعداد 30 نفر به روش گلوله برفی انتخاب شدند و پس از چندین جلسه، معیارهای با بیشترین امتیاز به عنوان معیار نهایی با روش تحلیل اهمیت-عملکرد تجزیه و تحلیل شد. یافته های پژوهش نشان داد که از نظر اهمیت، نفوذپذیری و مقرون به صرفه بودن با مقدار 78/3 و 30/3 به ترتیب بیشترین و کمترین اهمیت و از بُعد عملکرد نیز ظرفیت تحمل بار و ظرفیت ذخیره آب با مقدار 16/3 و 04/3 بیشترین و کمترین عملکرد را دارند. همچنین، از نظر موقعیت قرارگیری هر یک از مؤلفه ها در ماتریس IP نفوذپذیری و ظرفیت ذخیره آب در ربع اول، پایداری و ظرفیت تحمل بار در ربع دوم، تقویت اکوسیستم زیرزمینی در ربع سوم و مقرون به صرفه بودن در ربع چهارم واقع شده است. در نهایت، دو مؤلفه نفوذپذیری و ظرفیت ذخیره آب از لحاظ وزن دهی بیشترین وزن (646/2، 442/2) را دارند و از نظر اولویت بندی جزء اولویت های اصلی هستند که باید در زمینه ایجاد روسازی های شهر شیراز به آنها توجه شود.

در قرن حاضر که روند گسترش و رشد علم و تکنولوژی با سرعت و پیچیدگی و عدم قطعیت ها همراه است روش های سنتی برنامه ریزی با چالش های جدی روبروست، یکی از این چالش ها و نقاط ضعف، عدم توانایی برنامه ریزی سنتی در شناسایی عوامل کلیدی موثر در توسعه آینده شهرها از لحاظ اکولوژیک است. در واقع رویکرد آینده پژوهی در برنامه ریزی شهری با بهره گیری از ابزارها و تکنیک های متنوع، تلاش برای ساخت آینده مطلوب دارد. پژوهش حاضر با تکنیک تحلیل اثرات متقابل که یکی از روش های متداول آینده نگاری است و با استفاده از نرم افزار MIC MAC به شناسایی عوامل کلیدی موثر بر توسعه شهر درچه با تاکید بر رویکرد اکولوژیک پرداخته است. برای این منظور با استفاده از روش دلفی از بین متغیرهای مطرح شده، تعداد 20 متغیر در پنج گروه (ابعاد اجتماعی ، ابعاد سیاسی، ابعاد اقتصادی، ابعاد زیست محیطی و ابعاد کالبدی) شناسایی شد و سپس با نرم افزار میک مک مورد تجزیه و تحلیل و آنالیز قرار گرفت. نتایج پژوهش حاکی از آن است که سیستم شهر درچه از پایداری اکولوژیک برخوردار نیست و در صفحه پراکندگی نمودار میک مک پنج دسته متغیر (تاثیر گذار، دووجهی، تاثیر پذیر، تنظیمی و مستقل) قابل شناسایی هستند، در نهایت با توجه به تاثیرگذاری وتاثیرپذیری متغیرها بر یکدیگر چهار متغیر احیای محیط زیست تخریب شده، استفاده از انرژی پاک، توسعه گردشگری و حفظ اراضی کشاورزی شهر به عنوان متغیرهای پیش ران و کلیدی برای توسعه شهر درچه با تاکید بر رویکرد اکولوژیک شناسایی شد.