شعرعربی

در این نوشته کوشش شده است مختصری از سفرهای علمی شیخ اشراق ومناظره او با علمای حَلَب وکیفیت شهادت وی وزندگی پرازدرد ورنج او وعقیده اش درباره پوشاک وخوراک بیان شود وپس از اشاره ای کوتاه به اشعار فارسی او بخش مهمی از اشعار عربی باقی مانده ودعا ومناجات وی نقل وترجمه گردد ونظراو درباره زبان عارفانه وصوفیانه آورده شود.

در نوشتار پیش رو تلاش شده تا شعر به عنوان یکی از منابع مورد استشهاد نحویان برای توجیه حالت های دستوری، بازخوانی و میزان اعتبار الگوهای مورد استشهاد سنجیده شود. محوری ترین نکته مورد بحث این است که تمایز میان ساختار شعر و نثر به ویژه آنجا که مسیله مربوط به دستور زبان می شود اهمیت می یابد. نثر به دلیل رعایت هنجارهای زبان از اعتبار بیشتری نسبت به شعر برخوردار است و شعر به جهت ویژگی های خاصی که از لحاظ ترکیبی دارد نمی تواند الگوی مناسبی برای استشهاد و استخراج قاعده نحوی باشد. آنچه زبان شعر را تعین ویژه می بخشد هنجارگریزی های ساختاری و معنایی در شعر است. ادبی بودن یک متن بر پایه ساز و کارهایی است که از نگاه فرمالیست ها بر بیگانه سازی زبان رایج استوار گشته است. بیگانه سازی در سطح فرم، زبان عادی را به زبان ادبی اعتلا می بخشد. مکانیزم هایی مانند: کاربرد وزن و قافیه، ایجاد تقدیم و تاخیر، حذف، افزایش، ابدال و مواردی نظیر آن از جمله ساز و کارهای بیگانه سازی در شعر است که در گفتمان نحو عربی در ذیل مقوله ضرورت های شعری طرح شده است. زبان شعر به علت قاعده گریزی های مکرر و ضرورت هایی که با آن مواجه است، نمی تواند الگوی مناسبی را برای استخراج قاعده ارایه دهد. ازاین رو می بایست مقوله شعر را جدا از نثر و گفتار فصیح در نظر گرفت. عدم تفکیک درست میان این دو سطح از زبان در نحو عربی باعث گسترده شدن دامنه موارد استثناء بر اصل قاعده شده است. این مسیله در نهایت به پیچید ه ترشدن نحو عربی و ناکارآمدی آن در نظام آموزشی زبان عربی منتهی شده است.

کانت الطبیعه مذ قدیم الزمن موضع الإهتمام عند الإنسان ویلازم وصفها النفس البشریه خاصه فی طور البداوه. فقد عرف الأدباء والشعراء فی الأدب العربی وصف الطبیعه من قدیم الزمن واشتهر کثیرون منهم بوصفها کإمرئ القیس وذی الرمه واستمدوا من مظاهرها فی تشبیهاتهم وتعابیرهم الشعریه. أما الشاعر الذی اشتهر بوصف الطبیعه فی العصر العباسی فهو ابن الرومی فإن الطبیعه بالنسبه له تحقیقاً لأمانیه واحلامه الفاشله، إذ یصف المشاهد متوحده بین مظاهرها حتى غدا وصفه الوجدانی للطبیعه، بوحا واعترافا بخفایا ضمیره، فلهذا اشتهر ب«الفانی فی الطبیعه». القسم الأهم من شعره یرجع الى الطبیعه الحیه وقصدنا من الحیه هنا المتحرکه منها ففی هذا القسم قام بتصویر الطیور والحشرات والحیوانات الألیفه والوحشیه مستلهما بالتشابیه الرائعه والأستعارات البدیعه؛ کما رسم من هذه الطبیعه لوحات جمیله تعکس شخصیته وذاته المخذوله.

لسان الغیب حافظ ، یکی از بزرگترین شاعران غزل سرای  نیمه اوّل قرن هشتم ، که با مهارتی کم نظیر با الفاظ  بسیار زیبا همراه با صنایع لفظی ، مضامین عالی با معانی بسیار در ابیات کوتاه گنجانیده و در غزلهای عالی خود افکار دقیق عرفانی ، حکمی و غنایی را همراه با ترکیبات و الفاظ برگزیده  ، بدیع ، تازه و منتخب همراه کرده و از این راه شاهکارهای جاویدان بی بدیلی در ادب پارسی بوجود آورده که در این راه بس دشوار از مضامین ، اندیشه ها و سخنان بکار رفته در آثار شعرای طراز اوّل عرب و یا زبان و ادبیات فارسی پیش از خود با باز آفرینی زیبا و عالی آنها  نهایت استفاده را برده است.