اسلام ناب

بنیان انقلاب اسلامی، زمینه ساز مقاومت در برابر جهانی شدن، بسط و گسترش فرهنگ لیبرال دمکراسی و حذف فرهنگ های رقیب و یا تعامل با ابعاد روند چند فرهنگی جهانی است. انقلاب اسلامی ایران، قدرت لازم برای الگوگیری احیای تفکر اسلامی در اداره جامعه و در نتیجه ارایه مدل بدیل در برابر مدل سیاسی ـ اجتماعی حاکمیت غرب در جوامع اسلامی را ممکن ساخت و این امر، مقاومت فرهنگ اسلامی در برابر روند جهانی سازی فرهنگ لیبرال دمکراسی غرب را تقویت کرده است. اصول معرفت شناختی انقلاب اسلامی ایران توانایی آن را دارد که مبانی تحلیلی و فهم ویژه ای از مسایل جهانی شدن ارایه کند و بدین لحاظ توانایی نظام جمهوری اسلامی ایران را در تعامل با فرآیند جهانی شدن ارتقا بخشد. بنابراین، هرگونه محدودشدن به عناصر و شاخص های ملی، نقطه مقابل مبانی معرفت شناختی انقلاب اسلامی است و تمرکز بر چشم انداز جهانی انقلاب اسلامی، زمینه ساز رشد و شکوفایی بیش از پیش آن است.

اهمیت بررسی اسلام معیار در این است که هرگونه ارزیابی از جریان های فکری و گروه بندی های سیاسی در جمهوری اسلامی ایران، در گرو شناخت دقیق اسلام ناب است. ضرورت تبیین ابعاد مختلف تراز اسلام ناب به مثابه مبنا و معیار، در راستای ارزیابی صحت و سقم دیدگاه های گروه های سیاسی و هرگونه پژوهش درباره جریان های فکری ایران معاصر است. لذا برای تحدید موضوع، در نوشتار حاضر صرفاً به بررسی اسلام تراز در ساحت ارزش سیاسی پرداخته می شود. در این راستا، پرسش اصلی پژوهش این است که شاخص های اسلام ناب در ساحت ارزش های سیاسی به منظور شناخت اسلام التقاطی در جمهوری اسلامی ایران کدام اند؟ در پاسخ به این پرسش، مدعای پژوهش عبارت است از اینکه شاخص های اسلام ناب در سه ساحت مشروعیت، ساختار و حقوق و وظایف قابل طرح است.

اسلام ناب در منظومه فکری رهبر انقلاب، آیت الله خامنه ای مفهومی بنیادین است و تمام ارجاعات و استدلالات ایشان بر مبنای این مفهوم صورت میگیرد. اسلام ناب در مقابل مفهوم اسلام آمریکایی قرار میگیرد. در این نوشتار با بررسی مهمترین ارجاعات موجود در سخنرانیها و آثار ایشان از قبل از انقلاب تاکنون میکوشیم تا مفهوم اسلام ناب و ابعاد آن را بررسی کنیم. روش مورد استفاده در این پژوهش، روش تحلیل محتوا است. بر اساس نتایج پژوهش، در اندیشه رهبری، اسلام ناب، تمام ابعاد حیات بشری را مورد توجه قرار می دهد و در کنار بعد فردی به بعد اجتماعی و سیاسی نیز اهمیت می دهد. بر همین اساس دین از سیاست جدا نیست و بر اثر توجه به این بعد از سوی امام خمینی بود که انقلاب اسلامی شکل گرفت و نظریه مردم سالاری و ولایت فقیه مطرح شد. استکبار ستیزی، اهمیت به تعقل و تدبر، حمایت از مظلومان و اهمیت به ایثار و جهاد، ایمان عملی از ویژگی های اساسی اسلام ناب است و در مقابل، اسلام آمریکایی تحت تاثیر تحجر و روشنفکری، ظلم پذیر و حامی مستکبران، بی توجه به زندگی دنیا و دارای رویکردی فردگرایانه است.

سه قرائت از اسلام به عنوان سه مدل حکومتی رقیب در منطقه غرب آسیا سعی دارند تا خود را به عنوان الگوی برتر معرفی کنند. پژوهش حاضر با هدف پاسخ گویی به این پرسش کلیدی به رشته تحریر درآمده است که «رویکرد دیپلماسی عمومی بریتانیا، با کدام خوانش از اسلام در منطقه غرب آسیا انطباق بیشتری دارد و لندن توسعه کدام قرائت از اسلام را ترجیح می دهد؟». نتایج این پژوهش گویای آنست که بیشترین ناهمخوانی و عدم انطباق میان رویکرد دیپلماسی عمومی بریتانیا با نمایندگان اسلام ناب محمدی است تا جایی که هیچ گاه این تعارض، به سازش و تعامل منتج نمی شود. از سوی دیگر انگلیسی ها به دلیل قرابت های نگرشی و فرهنگی با نمایندگان اسلام سکولار، کمترین چالش را با این تلقی از اسلام دارند. اسلام وهابی نیز به دلیل بازی در پازل دیپلماسی عمومی بریتانیا و تأمین اهداف کلان آن، که از طریق ارائه الگویی غیرانسانی و خشن از شریعت محقق می شود، پس از مدل اسلام سکولار برای مقامات لندن از اولویت برخوردار است. همچنین در جریان بیداری اسلامی، مقامات بریتانیا به منظور ایجاد همگرایی بیشتر میان نمایندگان اسلام سکولار و وهابی جهت مقابله با نماد اسلام اصیل وارد عمل شدند.