نقش های چندگانه

غالباً خانه داری، اشتغال خاص زنان تلقی می شود، حتی اگر آن ها در پایگاه های شغلی همطراز با شوهرانشان شاغل باشند. به همین دلیل، مسئولیت های خانوادگی و به ویژه وجود فرزندان خردسال، کار آن ها در خارج از خانه را تحت تاثیر قرار می دهد و آن ها را وادار می کند که برای تثبیت هویت شغلی خود به فشارهای ناشی از اضافه بار نقش و تداخل نقش ها تن در دهند و درعین حال بکوشند به هر قیمت، تعادل لرزان میان تعهداتشان در برابر خانواده و کار را حفظ کنند. در شرایطی که این وضع اجتناب ناپذیر است وجود کدام ویژگی های شغلی و خانوادگی می تواند به زنان شاغل در مدیریت نقش های چندگانه و کاهش فشار کمک کند؟ در پژوهش حاضر سعی شده با انجام یک بررسی پیمایشی در بین 311 زن شاغل دارای همسر در دو منطقه از شهر تهران به این پرسش پاسخ داده شود . نتایج حاکی از آن است که مشارکت همسر در کار خانه، تحصیلات وی، احساس برابری زوجین در تقسیم کار خانگی، میزان رضایت زنان از شغل خود، انگیزه اشتغال، محتوای شغل، انعطاف شغلی ، سابقه کار و حجم ساعات کار هفتگی ، منابع مطلوبی برای زنان در جهت انطباق با فشار به شمار می آیند.

ایفای نقش های گوناگون، بر سلامتی و رفاه فرد تأثیر می گذارد و معمولاً میان سالان بیش از دیگر گروه های سنی در معرض چنین وضعیتی قرار دارند. این مقاله با تحلیل ثانویه داده های آخرین پیمایش گذران وقت مناطق شهری ایران (99-1398)، شیوع نقش های چندگانه، شدت این نقش ها و ویژگی های اجتماعی-جمعیت شناختی مرتبط با نقش های چندگانه شدید را بررسی می کند. یافته ها نشان داد (1) نقش های چند گانه در میان سالی، از دیگر دوره های سنی رایج تر است؛ (2) چندگانگی نقش ها، به دلیل اشتغال کم زنان، در مردان شایع تر است؛ (3) زنان بیش از مردان درگیر نقش های چندگانه شدیدند و این الگو ناشی از مدت زمان زیادی است که زنان صرف فعالیت های خانگی می کنند. تفاوت های مردان و زنان در شیوع نقش های چندگانه و تأثیرپذیری شدت این نقش ها از جنس، سن، بعد خانوار، وضع زناشویی و تحصیلات، اهمیت بررسی تأثیر چندگانگی نقشی بر سلامت و رفاه میان سالان و طراحی مداخلات مبتنی بر شواهد برای بهبود وضعیت آنها را برجسته می کند.